sticky [ˈstɪki] adj.
1. лі́пкі, ліпу́чы, кле́йкі
2. infml гара́чы і вільго́тны, па́рны (пра надвор’е);
It’s sticky today. Сёння парыць як у лазні.
3. infml ця́жкі, непрые́мны;
come to a sticky end ке́пска ско́нчыць;
a sticky wicket BrE, infml ця́жкае стано́вішча
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ця́жкасць ж.
1. тя́жесть;
2. тя́жесть, тру́дность; тя́гостность, обремени́тельность;
3. тру́дность, тя́жесть;
4. тя́жесть, тя́гостность;
5. изнури́тельность; тя́жесть;
6. тяжелове́сность;
1-6 см. ця́жкі;
7. (затруднение, препятствие) тру́дность;
паслявае́нныя ~ці — послевое́нные тру́дности;
◊ без ~ці — без тру́да;
з ~цю — с трудо́м
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
заты́каць 1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Пачаць тыкаць 1.
заты́каць 2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм. Пачаць тыкаць 2.
затыка́ць 1, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да заткнуць.
•••
Вушы затыкаць — старацца не чуць, не слухаць, не звяртаць увагі на тое, што адбываецца.
Хоць (ты) вушы затыкай — пра моцны крык, шум, стукат і пад.
Хоць (ты) нос затыкай — пра цяжкі, непрыемны пах, дух.
затыка́ць 2, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.
Незак. да заткаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абцугі́, ‑оў; адз. няма.
Металічны інструмент, які выкарыстоўваецца ў кавальскай справе для захоплівання і заціскання жалеза. Юнак выхапіў абцугамі цяжкі кавалак распаленага жалеза, кінуў яго на кавадла. Гамолка. // перан. Тое, што скоўвае, заціскае развіццё чаго‑н. Горад паказан у абцугах крызісу, у пакутах беспрацоўя і ў барацьбе за дыктатуру працы. У. Калеснік. // перан. Акружэнне, ахоп праціўніка з двух бакоў.
•••
Трапіць у абцугі гл. трапіць.
Узяць у абцугі гл. узяць.
[Польск. obcęgi з ням. Zange.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дрэ́нна,
1. Прысл. да дрэнны.
2. безас. у знач. вык. Пра неспрыяльныя абставіны, цяжкае становішча. Адно было дрэнна: ноч была цёмная. Чарнышэвіч. — Вось выганяць са школы, дык будзе зусім дрэнна. Лынькоў.
3. безас. у знач. вык., каму. Пра цяжкі фізічны або душэўны стан. Хвораму зрабілася дрэнна.
4. у знач. наз. дрэ́нна, нескл., н. Адзнака, якой ацэньваюць нізкі, нездавальняючы ўзровень ведаў. Атрымаць дрэнна па матэматыцы.
•••
Дрэнна кончыць гл. кончыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каардына́ты, ‑нат; адз. каардыната, ‑ы, ДМ ‑наце, ж.
1. Спец. Велічыні, якія вызначаюць месцазнаходжанне пункта на плоскасці або ў прасторы. Сістэма каардынат. Геаграфічныя каардынаты. □ Паведамлялася, што эсмінец вядзе цяжкі бой з варожымі самалётамі.. Шыфрам вызначаліся каардынаты. Кулакоўскі.
2. перан. Разм. Адрас, месцапражыванне ці месцазнаходжанне каго‑н. Засталося толькі выйсці на край лесу, вызначыць свае каардынаты ці можа нават так пазнаць мясцовасць і потым смела ісці ў родную вёску. Шамякін.
[Ад лац. co — разам і ordinatus — упарадкаваны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Апла́вы ’жаночая хвароба, трывалы і цяжкі крывацёк’ (Нас.). Множны лік ад аплав(а), утворанага, пэўна, ад аплываць ’цячы’ (напрыклад, аб свечцы). Славянскія паралелі невядомы, аднак гэта зусім не азначае, што слова не было вядома іншым славянам. На назву такой сур’ёзнай і да таго ж саромнай хваробы магло накладацца табу: параўн. адсутнасць назвы для крывацёку ў класіфікацыі рускіх народных назваў хвароб Мяркулавай (Этимология, 1967, 159), што зусім не азначае адсутнасці такой назвы ў мове. Па мадэлі словаўтварэння — слова старажытнае, магчыма нават праславянскае. Параўн. польск. upławy выдзяленні з жаночых палавых органаў’. Параўн. Супрун, БЛ, 1, 68.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Заўзяты ’ўпарты, напорысты, напружаны’. Рус. завзя́тый, укр. завзя́тий, польск. zawzięty ’тс’, славац. zavzalý ’тс’; параўн. славен. zavzę́ten ’дзіўны, цудоўны; цяжкі на пад’ём’. Паводле формы, дзеепрыметнік на ад *za + vъz‑ę‑ti (гл. узяць), утвораны хутчэй за ўсё па польск. глебе, дзе вядомае і цяпер zawziąć ’узяць’ у ст.-польск. мела шырокае ўжыванне з далейшым развіццём значэння ’узяты’ > ’захоплены’ (у прамым і пераносным сэнсе) > ’упарты’. З польск. у бел. укр. > рус., а таксама славац. Фасмер, 2, 72; Брукнер, 640. Славен. мае іншае значэнне і ўтварэнне і можа лічыцца асобным словам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ламаві́к 1 ’зборшчык утыльсыравіны, металалому’ (Сцяшк.) — новае ўтварэнне. Параўн. рус. ломовое железо ’металалом’. Ламавік ’перавозчык цяжкіх грузаў’, ’конь для перавозкі цяжкіх грузаў’ (ТСБМ), відавочна, запазычана з рус. мовы (параўн. Даль₃, 2, 686). Гл. ламавік 2.
Ламавік 2, лъмаві́к, лымаві́к, лымаві́на ’здаравяка’ (міёр., З нар. сл., Яўс.), рус. ломовик ’асілак, здаравяка’, лом ’моцны, фізічна здаровы чалавек’, ломовина ’тс’, ’няўклюда, нязграбны ў рухах’. Да лама́ць (гл.). Утворана ад ⁺ламавы, рус. ломовой ’цяжкі, бялізны, нязграбны’. Параўн. семантычна блізкае літ. āp‑lamas ’нязграбны, нязручны’. Чэш. і славац. lomový фармальна да ⁺ламавы, але адрозніваецца семантыкай (’які колецца ў кар’еры’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
cross1 [krɒs] n.
1. крыж;
make one’s cross/sign with a cross паста́віць кры́жык (замест подпісу);
make the sign of the cross перахрысці́цца;
International Red Cross Міжнаро́дны Чырво́ны Крыж
2. гібры́д, по́месь
♦
have a (heavy) cross to bear не́сці ця́жкі крыж
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)