АГРАТЭ́ХНІКА

(ад агра... + тэхніка),

сістэма прыёмаў вырошчвання с.-г. раслін, тэхналогія раслінаводства. Уключае апрацоўку глебы, унясенне ўгнаенняў, падрыхтоўку насення, сяўбу і пасадку, догляд пасеваў, барацьбу з пустазеллем, шкоднікамі і хваробамі с.-г. раслін, уборку ўраджаю і інш. мерапрыемствы (усе працэсы ўзаемаабумоўлены і складаюць агратэхн. комплекс).

Прыёмы агратэхнікі, звязаныя з выкарыстаннем сістэмы с.-г. машын і заснаваныя на дасягненнях аграбіял. навук, пачалі складацца ў канцы 18 — пач. 19 ст. Задача сучаснай агратэхнікі — забеспячэнне высокіх ураджаяў пры мінім. затратах працы і сродкаў на адзінку высакаякаснай прадукцыі, захаванне ўрадлівасці глебы і ахова яе ад эрозіі (гл. Эрозія глебы). Выбар прыёмаў агратэхнікі абумоўліваецца спецыялізацыяй гаспадаркі, глебава-кліматычнымі ўмовамі, біял. асаблівасцямі культур і ажыццяўляецца ў сістэме севазваротаў.

На Беларусі, размешчанай у зоне дастатковага ўвільгатнення і бедных дзярнова-падзолістых глебаў, асн. мэта агратэхнікі — абагачэнне глебы пажыўнымі рэчывамі, паляпшэнне яе фіз.-хім. уласцівасцяў, рэгуляванне воднага рэжыму (гл. Акультурванне глебы, Вапнаванне глебы, Меліярацыя). З мэтай найлепшага выкарыстання ўгнаенняў створана аграхім. служба і на ўсе гаспадаркі складзены аграхім. картаграмы. Распрацоўку тэарэт. асноў і практычных метадаў агратэхнікі ўзначальваюць н.-д. ін-ты Мін-ва сельскай гаспадаркі і харчавання Рэспублікі Беларусь.

Літ.:

Панников В.Д., Минеев В.Г. Почва, климат, удобрение и урожай. 2 изд. М., 1987;

Моргун Ф.Т., Шикула Н.К., Тарарико А.Г. Почвозащитное земледелие. 2 изд. Киев, 1988;

Механизация обработки почвы и посева при интенсивных технологиях возделывания сельскохозяйственных культур. Горки, 1993.

т. 1, с. 85

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кій м.

1. па́лка ж.;

2. (для опоры при ходьбе) па́лка ж., трость ж., по́сох;

3. (бильярдный) кий;

не кі́ем, дык па́лкай — что в лоб, что по́ лбу; не мытьём, так ка́таньем;

у ста́рца к. адабра́ць — у ни́щего по́сох отня́ть;

вы́меняць к. на була́ўку — променя́ть куку́шку на я́стреба

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

буза́ I ж.

1. (остатки жидкости вместе с осадком) подо́нки мн.;

на дне бо́чкі адна́ буза́ застала́ся — на дне бо́чки одни́ подо́нки оста́лись;

2. (при очистке льняного семени) отхо́ды мн.;

3. (напиток) буза́;

4. (отложения на дне водоёмов) ил м., сапропе́ль м.

буза́ II ж., разг. (скандал) буза́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыпусці́ць сов.

1. в разн. знач. припусти́ть;

п. цяля́ да каро́вы — припусти́ть телёнка к коро́ве;

п. на швы — припусти́ть на швы;

дзе́ці ~ці́лі дадо́му — де́ти припусти́ли домо́й;

п. ры́бу на сла́бым агні́ — припусти́ть ры́бу на сла́бом огне́;

2. (приладить) пригна́ть, подогна́ть;

3. (о корове — при доении) отда́ть, приба́вить (молока)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

спатыка́цца I несов.

1. спотыка́ться, оступа́ться;

2. перен. (совершать ошибки в жизни) спотыка́ться, оступа́ться;

3. перен. (при чтении, разговоре и т.п.) запина́ться, спотыка́ться;

конь на чатыро́х нага́х, і то спатыка́еццапосл. конь на четырёх нога́х, да спотыка́ется; и на стару́ху быва́ет прору́ха

спатыка́цца II несов., разг. встреча́ться; см. спатка́цца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

изво́лить несов.

1. (желать, хотеть) уст. хаце́ць, жада́ць;

что изво́лишь, всё сде́лаю што хо́чаш, усё зраблю́;

2. (с неопр. наклонением другого глагола для выражения почтительности, неудовольствия и т. п.) мець ла́ску; (соблаговолить) зрабі́ць ла́ску;

я сде́лал так, как изво́лили приказа́ть уст. я зрабі́ў так, як вы ме́лі ла́ску загада́ць;

он да́же не изво́лил встать ён на́ват не зрабі́ў ла́ску ўста́ць; иногда перевод опускается, а неопр. наклонение другого глагола переводится соответствующими личными формами; при повелительном наклонении в таких случаях добавляется одна из следующих формул: калі́ ла́ска, бу́дзь(це) ласка́вы, зрабі́(це) ла́ску;

где э́то ты изво́лил пропада́ть? дзе гэ́та ты прапада́ў?;

позва́л, а сам ушёл, тепе́рь изво́ль его́ дожида́ться паклі́каў, а сам пайшо́ў, цяпе́р чака́й яго́, зрабі́ ла́ску;

изво́ль(те) а) (при выражении согласия) калі́ ла́ска;

изво́льте, ещё остану́сь на часо́к калі́ ла́ска, яшчэ́ застану́ся на гадзі́нку; б) (при выражении приказания) зрабі́це ла́ску, бу́дзь(це) ласка́вы;

изво́льте вы́йти зрабі́це ла́ску (бу́дзьце ласка́вы) вы́йсці;

чего́ изво́лите? што загада́еце? чаго́ ва́шай ла́сцы?

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

от и ото предлог с род. ад (каго, чаго);

отплы́ть от бе́рега адплы́сці (адплы́ць) ад бе́рага;

изба́виться от опа́сности пазба́віцца ад небяспе́кі;

письмо́ от ма́тери пісьмо́ ад ма́ці;

письмо́ от пя́того ма́я пісьмо́ ад пя́тага ма́я;

пу́говица от пальто́ гу́зік ад паліто́;

рабо́чий от станка́ рабо́чы ад станка́;

от всего́ се́рдца ад усяго́ сэ́рца;

перехо́д от го́ря к ра́дости перахо́д ад го́ра да ра́дасці;

от и́мени делега́ции ад імя́ дэ́легацыі;

ото все́х ад усі́х; наряду с этим иногда переводится иными предлогами, в частности: а) при указании причины, основания з, са (чаго); при этом са употребляется перед словами, начинающимися с двух и более согласных, из которых первый шипящий, свистящий или плавный;

пла́кать от ра́дости пла́каць ад (з) ра́дасці;

дрожа́ть от стра́ха дрыжа́ць са (ад) стра́ху; б) при обозначении предлогов пространственных или временных з, са (чаго);

от кра́я до кра́я ад (з) кра́ю да кра́ю;

от головы́ до пят з (ад) галавы́ да пят;

от двена́дцати до ча́су ад (з) двана́ццаці да гадзі́ны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лиII (ли, ль) част.

1. (вопросительная) ці (ли ставится после слова, к которому относится, а ці — перед словом, к которому относится);

зна́ет ли он э́то? ці ве́дае ён гэ́та?;

2. (неопределённая — в народных песнях и подражаниях им при переводе опускается);

ты река́ ли моя́, ре́ченька ты рака́ мая́, рэ́чанька.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ага́ I межд.

1. ага;

а., вось ты дзе! — ага́, вот ты где!;

а., злаві́ў! — ага́, пойма́л!;

2. (при воспоминании, догадке) а, ба; во́т оно́ что, вот в чём де́ло;

а.! успо́мніў! — а! (ба!) вспо́мнил!

ага́ II частица да, ага́;

ты по́йдзеш у кіно́? — Ага́ — ты пойдёшь в кино́? — Да (ага́)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бліжэ́йшы прил.

1. сравнит. ст. бли́же; (по родству — ещё) ро́дственнее;

іх адно́сіны ста́лі ~шымі — их отношения ста́ли бли́же;

2. в знач. превосх. ст. ближа́йший;

пры ~шым разгля́дзепри ближа́йшем рассмотре́нии;

мы абсле́давалі ~шыя насе́леныя пу́нкты — мы обсле́довали ближа́йшие населённые пу́нкты;

у б. час — в ближа́йшее вре́мя;

~шая зада́ча — ближа́йшая зада́ча

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)