-эмія, -емія
(гр. haima = кроў)
другая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае паняццю «захворванне крыві».
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эрытэ́ма
(гр. erythema = чырвань)
пачырваненне асобных участкаў скуры ў выніку прыліву крыві і расшырэння сасудаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
абамле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Страціць прытомнасць. [Панас] змогся, страціў многа крыві і абамлеў ад голаду, холаду і страху. Колас. // Абмярцвець, анямець, збянтэжыцца ад нечаканага страху, здзіўлення і пад. Вось.. [хлопчык] падышоў зусім блізка і абамлеў ад страху і здзіўлення. Маўр.
2. Аб частках цела — знямець, здранцвець, зацячы. Ад нязручнага сядзення абамлела нага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прые́мна,
1. Прысл. да прыемны.
2. безас. у знач. вык. Прыносіць задавальненне, радасць. Дзяўчынцы прыемна ўсё, — і што сонейка свеціць, і што навокал лес. Брыль. [Лабановічу] было прыемна, нейкая радасць разлівалася ў крыві. Колас. Прыемна вяртацца на старое месца, дзе пражыта нямала гадоў, дзе добра знаёмы і кожны чалавек, і кожная сцежка. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гемаглабі́н
(ад гр. haima = кроў + лац. globus = шар)
бялковае рэчыва ў саставе крыві, якое надае ёй чырвоны колер і служыць пераносчыкам кіслароду ва ўсе тканкі арганізма.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
ГІ́СТА-ГЕМАТЫ́ЧНЫ БАР’Е́Р,
комплекс структур і фізіял. механізмаў, якія рэгулююць абменныя працэсы паміж крывёй і тканкамі, забяспечваюць адноснае пастаянства саставу, фізіка-хім. уласцівасцей непасрэднага пажыўнага асяроддзя органа і клеткі. Тэрмін увёў сав. фізіёлаг Л.С.Штэрн у 1929. Структурная аснова гіста-гематычнага бар’ера — сценка капіляраў, элементаў злучальнай тканкі і інш. спец. тканкавых элементаў. Гіста-гематычны бар’ер органа вызначае яго функцыян. стан, здольнасць процістаяць шкодным уплывам, перашкаджае пераходу чужародных рэчываў з крыві ў тканкі (ахоўная функцыя), рэгулюе паступленне да клетак з крыві рэчываў, неабходных для жыццядзейнасці органаў і тканак, вывядзенне прадуктаў абмену. Функцыі гіста-гематычнага бар’ера мяняюцца ў залежнасці ад узросту, нерв. і гарманальных уплываў і інш. Гл. таксама Бар’ерная функцыя, Гемата-энцэфалічны бар’ер.
А.С.Леанцюк.
т. 5, с. 265
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
рака́, -і́, ДМ рацэ́, мн. рэ́кі і (з ліч. 2, 3, 4) ракі́, рэк, ж.
1. Прыродны вадаём, які пастаянна цячэ па пракладзеным вадой рэчышчы ад вытоку ўніз да вусця.
Пайсці на раку.
Рыбка ў рацэ, ды не ў руцэ (прымаўка).
2. перан. Няспынны паток чаго-н., вялікая колькасць.
Па плошчы плыла людская р.
Рэкі крыві.
|| памянш.-ласк. рэ́чачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.
|| нар.-паэт. рэ́чанька, -і, ДМ -ньцы, мн. -і, -нек, ж.
|| прым. рачны́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
krew
ж. кроў;
ciśnienie krwi — крывяны ціск;
wylew krwi мед. кровазліццё;
zakażenie krwi — заражэнне крыві;
rozlew krwi — кровапраліцце;
uderzenie krwi — прыліў крыві;
broczyć krwią — сыходзіць (сплываць) крывёю;
zachować zimną krew — захоўваць спакой; трымацца спакойна;
koń czystej krwi — чыстакроўны конь;
błękitna krew — блакітная (высакародная) кроў;
nie psuj sobie krwi — не псуй сабе крыві; не нервуйся;
z krwi i kości — сапраўдны;
mrożący krew w żyłach — жахлівы; страшэнны; ад якога кроў у жылах стыне; жудасны;
nowa krew — новая кроў;
on ma to we krwi — у яго гэта ў крыві
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
алкало́з
(ад ар. al-kali = шчолач)
павелічэнне колькасці шчолачаў у крыві і тканках арганізма (параўн. ацыдоз).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
амебацы́ты
(ад гр. ameibo = змяняю + -цыты)
элементы крыві беспазваночных жывёл, якія адпавядаюць лейкацытам пазваночных і чалавека.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)