Пэйс, часцей мн. л. п́эйсы ’валасы на скронях у выглядзе скручаных локанаў, што адпускалі прававерныя яўрэі’ (Нас., Сержп.), ’доўгія пасмы валасоў ля скроняў’, разм. ’раскручаныя доўгія валасы’ (ТСБМ, Жд. 3, Шат., Сл. ПЗБ, Яруш.), ’непрыбраныя, распушчаныя валасы’ (лях., Янк. Мат.; Сцяшк.), пэ́йсахі ’тс’ (Нас., Скарбы, Сцяшк.), пэ́йса ’дзявочая каса’, пэ́йсік ’локан’ (Нас.), параўн. укр.пейс, мн. л. пе́йси ’доўгія валасы на скронях у яўрэяў’, польск.pejs, мн. л. pejsy ’тс’, чэш.pejz, pejzy ’тс’, славац.pajes ’тс’. Запазычанне з ідыш pejes < ст.-яўр.pēʼōth ’скроні’ (мн. л. ад pēʼā ’бакі’), гл. Вінер, ЖСт., 1895, 1, 65; Фасмер, 3, 225; Махэк₂, 441; супраць Банькоўскі (2, 524): выводзіць з ням.дыял. мн. л. peissen ’бічыкі’, параўн. ням.peitsche ’пуга, бізун’, што, у сваю чаргу, лічыцца запазычаным са ст.-чэш.bič ’тс’; калі прыняць рэалію ў якасці архаізма, то такое тлумачэнне малаверагоднае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плюга́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Мізэрны, худы, нікчэмны з выгляду. Выгляд у .. [Вольскага] быў досыць плюгавы: нізенькі, рыжыя валасы, чырвоныя вочкі.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскалма́ціцца, ‑мачуся, ‑мацішся, ‑маціцца; зак.
Зрабіцца калматым; раскудлаціцца. Выгляд .. [жанчын] быў далёка не кірмашовы: з галоў паз’язджалі хусткі, валасы раскалмаціліся...Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Даглядаючы, выхоўваючы, забяспечыць рост, развіццё каго-н.
Г. дзяцей.
Г. цяля.
2. Адрошчваць (валасы, ногці і пад.).
Г. бараду.
|| наз.гадава́нне, -я, н.ігадо́ўля, -і, ж. (да 1 знач.).
Конь сваёй гадоўлі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тапы́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; незак.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Падымацца ўверх, стаяць тарчма (пра валасы, шэрсць і пад.).
2.перан. Быць незадаволеным чым-н.; упарціцца.
|| зак.устапы́рыцца, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -рыцца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ГІГРО́ГРАФ
(ад гігра... + ...граф),
прылада для бесперапыннага аўтам. запісу ваганняў адноснай вільготнасці паветра. Найб. пашыраны гігрограф на аснове валасянога гігрометра (яго адчувальным элементам служаць абястлушчаныя чалавечыя валасы або арган. плёнка). Паказчыкі вільготнасці запісваюцца на разлінаванай стужцы, надзетай на барабан, які прыводзіцца ў рух гадзіннікавым механізмам. У залежнасці ад часу, за які абарачаецца барабан, гігрографы бываюць сутачныя і тыднёвыя.