Вірава́ць ’утвараць віры, круціць, бурліць’, (перан.) ’кіпець, бурліць’ (БРС, КТС; КЭС, лаг.). Укр.вирувати ’бурліць, кіпець’, польск.wirować ’паварочвацца кругом, круціцца вакол чаго-небудзь, над чым-небудзь’; ’надаваць чаму-небудзь віровы рух’, wirować (po wsi) ’бадзяцца па хатах’. Утворана ад вір1 (гл.) і ітэратыўнага суф. ‑ава‑ (< прасл.‑ova‑ti). Сюды ж віравацца, віраванне (КТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лю́каць ’моцна крычаць дзе-небудзь, напр., у лесе’ (Мядзв.), ’нападаць на каго-небудзь з лаянкай, з пагардлівымі воклічамі’, лю́канне ’нападзенне з лаянкай’, лю́кнуць ’крыкнуць на каго-небудзь’ (Нас.), смал.лю́канья ’нападзенні з крыкам і лаянкай’, люкать ’тс’, лю́кнуть ’крыкнуць, вылаяўшыся’. Гукапераймальнае. Параўн. рус.кур., тамб.люлю́кать ’нацкоўваць сабак, падахвочваючы іх гаўкаць і бегчы за зверам’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плаці́ць ’аддаваць грошы або што-небудзь каштоўнае за што-небудзь’ (ТСБМ, Яруш., Нас.; Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС). Да прасл.*platiti, якое ад *platъ ’кавалак палатна ці іншай тканіны’ > плат (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
іна́кш
1.прысл.ánders;
як-не́будзь іна́кшírgendwie ánders;
як жа іна́кш? wie denn auch ánders?;
іна́кш ка́жучыánders geságt [áusgedrückt];
2.злучн. sonst; ansónst(en);
так ці іна́кш so oder so, wie dem auch sei; sowiesó; jédenfalls;
не іна́кш zwéifellos
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Абысці́ся (БРС), укр.обійтися, рус.обойтись, польск.obejść się да ob‑id‑ti sę. Семантычны зрух ад канкрэтнага ’абысці перашкоду, перашкода абойдзена’ да ’абысці што-небудзь ідэальнае, што-небудзь ідэальнае абойдзена’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Блышы́ць ’малоць лухту; ілгаць, жартаваць’ (Нас.). Рус.дыял. (зах.) блыши́ть ’ілгаць, хлусіць’. Да блыха́, блаха́. Параўн. рус.блоши́ть ’кусаць, кусацца; рабіць прыкрасці’, блоши́ться ’імкнуцца атрымаць што-небудзь, выслужвацца перад кім-небудзь’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Віно́ўнік ’вінаваты ў чым-небудзь; той, хто з’яўляецца прычынай чаго-небудзь’, рус.виновник ’крыніца прычыны чаго-небудзь’, тамб. ’ландыш, Convallaria majalis’, горк. ’мудранка, Paris quadrifolia L.’, ст.-рус.виновникъ ’вінаваты; даўжнік’ серб.-харв.ви́новник ’тс’, макед., балг.виновник ’вінаваты’. Лексема ўтворана ад асновы прыметніка vin‑ov‑ьnъ (віноўны) і суф. ‑нік. Сюды ж віноўніца (< vinov‑ьn‑ic‑a).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ánhänger
m -s, -
1) прыхі́льнік
~ éiner Mánnschaf sein — спарт. бале́ць (за якую-небудзь каманду і да т.п.)
2) прычэ́п
3) ярлы́к
4) падве́ска
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Semel in laqueum vulpes
Калі-небудзь ліса [трапляе] у пастку.
Когда-нибудь лиса [попадает] в западню.
бел. Валачыў воўк, павалаклі і ваўка. Пабілі ката мышыныя слёзкі. І мядзведзю ў губу ўдзяюць кольца.
рус. Ловит волк, ловят и волка. Таскал волк овец ‒ потащи ли и волка. И лиса хитра, да шкуру её продают. И на старуху бывает проруха.
фр. Tant vole la mouche qu’elle est prise (Столько муха летает, пока не попадётся).
англ. The biter [is sometimes] bit (Кусающего [иногда] кусают).
нем. Alle Füchse kommen endlich beim Kürschner zusammen (Все лисы собираются в конце концов у скорняка).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Прыдо́брыцца ’выклікаць чыю-небудзь прыхільнасць да сябе, увайсці ў ласку да каго-небудзь, робячы паслугі, падарункі і пад.; паддобрыцца’ (ТСБМ), прыдабры́цца ’прыкінуцца добрым’ (ашм., Стан.). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад добр‑, гл. добры.