перапра́жыцца, ‑жыцца; зак.
1. Спражыцца, папражыцца — пра ўсё, многае.
2. Страціць свае якасці ад доўгага пражання; папражыцца больш, чым трэба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перарасхо́даваць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак. і незак., што.
Выдаткаваць (выдаткоўваць) больш, чым трэба, звыш нормы, плана. Перарасходаваць фонды заработнай платы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спачы́нак, ‑нку, м.
Тое, што і спачын (у 1 знач.). Цяпер крыху спачынку трэба, Каб зноўку шлях працягваць свой. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пітны́ ’прыгодны для піцця’ (ТСБМ), укр. питни́й, польск. pitny, чэш., славац. pitný, славен. píten, прасл. *pitьnъjь, утворанае ад *piti ’піць’ пры дапамозе суф. ‑ьnъ‑ (< і.-е. ‑ĭnŏ), першапачаткова з герундыўным значэннем ’тое, што належыць, трэба піць’, параўн. аналагічнае літ. im̃tinas ’тое, што трэба ўзяць’; магчыма, сюды ж ад’ектыўны ст.-грэч. суфікс ‑σιμός < ‑timos і балт. ‑tinos (Трубачоў, Праспект, 72–73).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падрыхтава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.
1. Правесці папярэднюю работу для ажыццяўлення, выканання чаго‑н. Падрыхтаваць даклад. Падрыхтаваць рукапіс да набору. □ Штаб злучэння падрыхтаваў план разгрому карнікаў. Шамякін. // Зрабіць поўнасцю гатовым, прыдатным для выкарыстання. [Плакс:] — Перш чым сеяць, трэба падрыхтаваць глебу, трэба павыкарчоўваць карэнне... Зарэцкі.
2. Даць неабходныя веды, навучыць для якой‑н. мэты. Падрыхтаваць навучэнцаў да экзаменаў. Падрыхтаваць спецыялістаў. □ Робячы стаўку на шырокае народнае паўстанне, Кастусь думаў і пра яго кіраўнікоў і арганізатараў. Дзе іх узяць?.. Іх трэба толькі выявіць і падрыхтаваць. Якімовіч.
3. Настроіць адпаведным чынам для ўспрымання якой‑н. навіны, звесткі і пад. [Аня:] — А што, калі бацька будзе супроць нашага вяселля? Ты ж ведаеш яго, ён такі ўпарты. Яго трэба падрыхтаваць, угаварыць. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
require
[rɪˈkwaɪr]
v.i.
1) патрабава́ць
We shall require more help — Нам трэ́ба бу́дзе больш дапамо́гі
2) зага́дваць; вымага́ць
You are required to go there — Вам загада́на туды́ ісьці́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вишь
1. част., прост. бач;
вишь како́й! бач які́!;
2. вводн. сл., прост. бач, ба́чыш;
сло́во, вишь, дал, на́до сде́лать сло́ва, бач (ба́чыш), даў, трэ́ба зрабі́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
падкараву́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго-што.
Разм. Падсцерагчы, высачыць каго‑, што‑н. [Балук:] — І Саўка прывядзе сюды паліцыю ці салдат. Вось тут і трэба падкаравуліць і сустрэць іх так, каб ніхто з іх не вярнуўся з лесу. Колас. [Бацька:] — Пакуль не позна, трэба ваўчыцу неяк падкаравуліць, а там, можа, і вывадак надарыцца забраць... Масарэнка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цягаві́ты, ‑ая, ‑ае.
Здольны многа і цяжка працаваць; загартаваны ў працы; працавіты. Валы — цягавітая, пакорлівая скаціна, корму ёй дабіраць не трэба, а работы адзін вол зробіць за трое коней. Пестрак. [Дырэктар:] — Цяжкі цэх, ясна. Там не кожны падніме. Туды трэба чалавека цягавітага, з галавой, такога, што можа любую справу на ногі паставіць. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Прыда́ць ’зрабіць’: сам собе смерць прыдаў (ТС). Улічваючы кантэкст, трэба лічыць культурным (кніжным) запазычаннем з рус. предать смерти з дыялектнай трансфармацыяй прэфікса.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)