Кніжн. Перавага, найважнейшае значэнне; першаснасць. У поглядах на літаратуру М. Піятуховіч выходзіў з сацыялагічнага разумення творчай дзейнасці мастака, з прымату сацыяльна-эканамічных, гістарычных фактараў.Мушынскі.Загаловак «Песня кулікоў» на першы погляд аддае прымат мары над рэальнасцю.У. Калеснік.З Драздом пайшла Варона на заклад, Што лепш спяе, што лепшы голас мае, Што першы прыз бясспрэчна атрымае, Бо тут, маўляў, яе прымат.Валасевіч.
[Ад лац. primatus — першае месца, старшынство.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаспада́рны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і гаспадарлівы. Усё гэта [здзекі, пакуту] адчулі на сваім гарбе сяляне, а Мікола, гаспадарны селянін, самы рупны, але і бедны, — першы за ўсіх.Нікановіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́бліз, прысл. і прыназ.
Тое, што і паблізу. І ўдарылі гарматы Побліз нашага сяла.Броўка.Але тады Паблукаў я побліз раю Першы раз за ўсе гады.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спі́сак, ‑ска, м.
Тое, што і спіс. Усіх, каго прынялі ў першы клас, настаўніца выклікала па спіску, размаўляла з імі.Навуменка.Старажытных [глагалічных] спіскаў знойдзена вельмі мала.«Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
студэ́нцкі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да студэнта, студэнцтва. Студэнцкі гурток. Студэнцкі білет. □ Сцяпан .. скончыў першы курс будаўнічага інстытута і праводзіў дома свае першыя студэнцкія канікулы.Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пярве́й ’раней’ (мядз., Жд. 3; в.-дзв., ашм., смарг., Сл. ПЗБ), ст.-бел.первѣи ’хутчэй, раней’ (Альтбаўэр). Вышэйшая ступень параўнання ад прыслоўя пе́рва ’спачатку’ (гл.), параўн. балг.пъ́рвей ’калісці; нядаўна’ (ад пръв ’першы’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пратэрагі́нія
(ад гр. proteros = першы, больш ранні + -гінія)
больш ранняе даспяванне ў кветках рыльцаў песцікаў, чым тычынак, форма дыхагаміі (проціл.пратэрандрыя).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
пратэра́ндрыя
(ад гр. proteros = першы, больш ранні + -андрыя)
больш ранняе даспяванне ў кветках тычынак, чым рыльцаў песцікаў; форма дыхагаміі (параўн.пратэрагінія).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Érste
sub
1) m -n, -n пе́ршае чысло́ (месяца)
2)
das ~ und das Létzte — пача́так і кане́ц
3) m, f -n, -n пе́ршы, пе́ршая
der [die] ~ in der Klásse — пе́ршы ву́чань [пе́ршая вучані́ца] у кла́се
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
абаро́нчы, ‑ая, ‑ае.
Які мае сваёй мэтай абарону. Абарончыя баі. Абарончая тактыка.// Прызначаны для абароны. Абарончыя збудаванні. Абарончы рубеж. □ Узвод Пазняка першы прарваўся праз абарончыя лініі ворага.Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)