дыкарыён
(ад ды- + гр. karyon = ядро)
пара збліжаных гаплоідных (гл. гаплоід) ядзер у адной клетцы, якая ўтвараецца пры палавым працэсе аскаміцэтаў і базідыяміцэтаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
калары́фер
(фр. calorifère, ад лац. calor = цеплыня + ferre = несці)
прыбор у выглядзе сістэмы труб, па якіх праводзіцца гарачая вада, пара для абагравання памяшканняў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
парапрацэ́с
(ад пара- + працэс)
завяршальны этап працэсу намагнічвання, калі моцнае магнітнае поле паварочвае ў напрамку свайго дзеяння апошнія неарыентаваныя магнітныя моманты атамаў ферамагнетыка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
парахрані́зм
(ад пара- + гр. chronos = час)
храналагічная памылка, якая заключаецца ў аднясенні даты падзеі да пазнейшага часу, чым яна на самой справе адбывалася.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Апа́рына (БРС), апа́ра ’крынічнае акно’ (лід., Яшк.). Укр. опар ’палонка’, ’акно ў балоце’, ’падталы снег’. Дзеяслоў апарыць ’падвергнуць уздзеянню пары’, вядомы ў слав. мовах, дае шэраг вытворных са значэннем месца: ’месца апёку’, ’выгарэлае месца ў лесе’ і г. д. Відаць, апарына — адзін з такіх вытворных назоўнікаў; уздзеянне пары, магчыма, меркавалася ў сувязі з тым, што над апарынай у халоднае надвор’е відаць пара.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лугові́ца 1 ’вада на сенажаці’ (Федар., Дад.). Да луг 2 (гл.). Суфікс ‑іца надае лакальнае значэнне (як круглі́ца, махаві́ца, лясні́ца — гл. Сцяцко, Афікс. наз., 110).
Луговіца 2 ’пара касьбы’ (стаўб., З нар. сл.). Да луг 1 (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 138–139). Аналагічна драг. косовэ́ца ’тс’ (Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.); параўн. таксама докш., паст. пі́льніца ’час уборкі ураджаю’ (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Праве́сня ’прадвесне’ (баран., лях., Сл. ПЗБ). Укр. провесінь, провесна, рус. дан. провесни ’тс’. Утворана ад вясна з прыстаўкай пра- (гл.), першапачатковае значэнне якой ’перад’, г. зн. ’пара года, якая папярэднічае вясне’, параўн. прадвесне ’тс’ (гл.). Канец слова перадае канчатак М. скл., захаваны ў спалучэнні па правеснн (< провеснь), параўн. аналагічнае балг. пролет ’вясна’ (ад г. зн. ’перад лезам’), пролети ’вясной’ (БЕР, 5, 758).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
dwójka
dwójk|a
ж. двойка; пара;
we ~ę — (пра мужчын) удвух; (пра мужчыну і жанчыну) удваіх;
~ami — парамі, па двое
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
рабы́
1. (неодноцветный) рябо́й; (о масти — ещё) пёстрый;
раба́я каро́ва — ряба́я (пёстрая) коро́ва;
2. (вследствие оспы) рябо́й, конопа́тый;
3. (в веснушках) весну́шчатый, конопа́тый;
◊ або́е рабо́е — ирон., погов. два сапога́ — па́ра
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пе́рціся, пруся, прэшся, прэцца; промся, працеся, пруцца; пр. пёрся, церлася; заг. прыся; незак.
Разм. Тое, што і перці (у 1 знач.). — Куды не ў чаргу прэшся! Паклічуць, як будзе пара!.. Чарот. [Халімоніха:] — Выдумала перціся сярод ночы ў такую далеч, цераз лясы, цераз балоты! Мележ.
•••
Перціся на ражон — тое, што і лезці на ражон (гл. лезці).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)