1) міфічная марская істота ў старажытнагрэчаскай міфалогіі ў выглядзе жанчыны з хвастом рыбы, якая сваімі спевамі заваблівала маракоў у небяспечныя месцы;
2) сігнальны гудок, які дае моцны і рэзкі гук.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дзяржа́ва (краіна) Macht f -, Mächte; Staat m -(e)s, -en;
вялі́кія дзяржа́вы Gróßmächte pl;
захо́днія дзяржа́вы Wéstmächte pl;
заме́жная дзяржа́ваáusländische [frémde] Macht;
індустрыя́льная дзяржа́ва Industríemacht f;
марска́я дзяржа́ва Séemacht f;
раке́тна-я́дзерная дзяржа́ва Rakéten- und Kérnwaffenmacht f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
каро́важ., прям., перен. коро́ва;
○ марска́я к. — морска́я коро́ва;
◊ до́йная к. — до́йная коро́ва;
к. языко́м зліза́ла — коро́ва языко́м слиза́ла;
падыхо́дзіць, як ~ве сядло́ — погов. идёт, как коро́ве седло́;
страля́ў у варо́ну, а папа́ў у каро́ву — погов. ме́тил в воро́ну, а попа́л в коро́ву
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
А́ДЭН,
горад у Йемене, адм. ц. мухафазы Адэн на Пд Аравійскага п-ва. 417 тыс.ж. (1987). Транзітны порт у Адэнскім зал. Аравійскага м. Міжнародны аэрапорт. Гал.прамысл. і гандл. цэнтр краіны. Нафтаперапрацоўка; тэкст., харч., металаапр., суднарамонтныя прадпрыемствы, вытв-сць будматэрыялаў. Гандаль нафтай і нафтапрадуктамі, рыбай, прадуктамі сельскай гаспадаркі (збожжа, бавоўна, тытунь, скуры).
Вядомы пад назвай Адана, ці Асана, са стараж. часоў. Уваходзіў у склад паўд.-аравійскіх і йеменскіх дзяржаў, у асобныя перыяды быў цэнтрам незалежных княстваў. У 16—18 ст. пад уладай йеменскіх імамаў і тур. пашоў. З 1839 англ.ваен.-марская база. У 1967—90 сталіца Нар.Дэмакр. Рэспублікі Йемен.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВО́ГЗІНА,
возера ў Лепельскім р-не Віцебскай вобл., у бас.р. Тураўлянка, за 28 км на ПнУ ад г. Лепель. Пл. 0,67 км², даўж. 1,78 км, шыр. 690 м, найб.глыб. 9,3 м, даўж. берагавой лініі каля 5 км. Пл. вадазбору 5,5 км². Схілы катлавіны выш. 10—17 м, на Пн і З нізкія, забалочаныя, пад хмызняком. Берагі на Пн і З сплавінныя. Мелкаводдзе шырокае, пясчанае, глыбей за 2,5 м дно выслана сапрапелямі. Расліннасць уздоўж берагоў утварае паласу шыр. каля 60 м, на зах. плёсе расце ахоўны від флоры ў Беларусі — наяда марская. Упадае ручай з воз. Какісіна, выцякае ручай Праскавея ў р. Дзіва.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЕРАГАВА́Я АБАРО́НА,
сілы і сродкі флоту, берагавыя ўмацаванні, прызначаныя для абароны ваенна-марскіх партоў, узбярэжжа, астравоў, праліваў ад нападу праціўніка з мора, сушы, паветра. Пачала фарміравацца ў 14 ст. з выкарыстаннем артылерыі, якая да сярэдзіны 20 ст. складала аснову берагавой абароны. Выкарыстоўваліся таксама марская пяхота, стралковыя і інж.-сапёрныя часці, зенітная артылерыя, караблі і катэры прыбярэжнага дзеяння, фартыфікацыйныя збудаванні і мінныя загароды. У 2-й пал. 20 ст. ў сувязі са стварэннем берагавых ракетна-артыл. войскаў берагавая абарона ажыццяўляюць сіламі сухапутных войскаў, войскаў ППА, ВПА і ВМФ. У некат. краінах берагавая абарона ўскладзена на ваенна-марскія сілы, у ЗША, напр., — на ваенна-марскія акругі і сухапутныя войскі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Туне́ц ‘вялікая драпежная прамысловая рыба, Thunnus thynnus L.’ (ТСБМ), ‘рыба Thunnus vulgaris’ (Некр. і Байк.). Параўн. укр.ту́нець, туне́ць, рус.туне́ц, польск.tuńczyk, н.-луж.tunowa ryba, чэш.tuňak, славац.tuniak, славен.tún, túna, харв.tȕna, tûn, серб.ту̏њ, ту̀ња, макед.туна, туњ, балг.тон ‘тс’. Агульнаславянскае, запазычана праз ням.Thun(fisch), якое з італ.tonno < нар.-лац.thunnus, а апошняе са ст.-грэч.νύννος ‘тс’ < ст.-яўр.tannī́n ‘марская пачвара’ (Фасмер, 4, 121; Голуб-Ліер, 493; ЕСУМ, 5, 676). Сной₂ (791) услед за Фрыскам (1, 694) і Клюге₂₂ (729) ст.-грэч.νύννος выводзіць з нейкай старой міжземнаморскай мовы, магчыма, з фінікійскай, прыводзячы для параўнання ст.-яўр. (гл. вышэй) і араб.tinnīn ‘вялікая рыба’. Паводле Скока (3, 523), гэта далмацінска-раманскі рэлікт лац.thynnus, thunnus, які стаў балканскім італьянізмам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сольIж. Salz n -es, -e;
каме́нная соль Stéinsalz n;
марска́я соль Séesalz n;
стало́вая соль Spéisesalz n;
кухо́нная соль Kóchsalz n;
◊
соль зямлі́ das Salz der Érde;
у гэ́тым соль апавяда́ння das ist (ében) die Pointe [´pwɛ̃:tə] der Erzählung
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
salt1[sɔ:lt]n.
1. соль;
rock/sea/table salt каме́нная/марска́я/стало́вая соль;
Epsom salts англі́йская соль
2. іскры́нка, піка́нтнасць
♦
rub salts into the wound/smb.’s wounds сы́паць соль на ра́ну/ра́ны;
the salt of the earth соль зямлі́ (пра лепшых людзей грамадства);
take smth. with a grain of salt ста́віцца да чаго́-н. скепты́чна, недаве́рліва
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
зо́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Нябеснае цела, якое можна бачыць простым вокам у форме ззяючай кропкі на начным небе.
Палярная з.
З. першай велічыні (таксама перан.: пра выдатнага дзеяча мастацтва, навукі). Узыходзячая з. (таксама перан. пра чалавека: новая славутасць). Зорак з неба не хапае (перан.: пра звычайнага, нічым не прыметнага чалавека). Верыць у сваю зорку (перан.: у свой лёс).
2.перан. Пра дзеяча мастацтва, навукі, спартсмена.
3. Фігура, а таксама прадмет з трохвугольнымі выступамі па акружнасці.
Пяціканцовая з.
Марская з. (жывёліна).
|| прым.зо́рны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.).
Зорная карта.
Зорная ноч (з добра бачнымі зоркамі).
◊
Зорная часінадля каго — момант найвышэйшага ўздыму, напружання і выпрабавання сіл, вялікі поспех, трыумф.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)