недарэ́чнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць недарэчнага. Раман разумеў усю недарэчнасць.. [папрокаў], але нічога іншага сказаць не мог. Чарнышэвіч.
2. Недарэчны ўчынак, думка, паводзіны і пад. У рамястве .. [Васіль] быў вельмі здатным.., а ў гаспадарскіх справах часта спатыкаўся, меў шмат усякіх промахаў і ўсякіх недарэчнасць. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прабубні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.
Разм.
1. Невыразна, незразумела сказаць што‑н. Салдат чамусьці адразу зрабіўся вельмі негаваркі, моўчкі закурыў яшчэ раз, нешта прабубніў на развітанне і, не глянуўшы на Максіма, падаўся з купэ. Машара.
2. і без дап. Бубніць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прахрыпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; зак.
1. Утварыць хрыплы гук. // што і без дап. Сказаць, прапець што‑н. хрыплым голасам. Палагея падняла галаву і сонным голасам прахрыпела: — Клаўся б ты, стары, спаць. Шамякін.
2. Разм. Прабыць ахрыплым, прастуджаным некаторы час. Прахрыпець два тыдні.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прашчабята́ць, ‑бячу, ‑бечаш, ‑беча; заг. прашчабячы; зак., што і без дап.
1. Абазвацца шчабятаннем.
2. Разм. Вымавіць, сказаць голасам, падобным на шчабятанне. Надзейка, зазіраючы ў твар, прашчабятала: — Хадзем, я табе пакажу новенькую ванну, новенькую спальню, новенькі кабінет. Паслядовіч.
3. Шчабятаць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тушава́цца 1, ‑шуюся, ‑шуешся, ‑шуецца; незак.
Саромецца, бянтэжыцца. І сусед тушаваўся, ледзь паспяваў сказаць: «Дзякую, дзякую, дзякую...» Пестрак. Ніякавела, тушавалася пад людскімі позіркамі дзяўчына, прыспешвала крок. Місько.
тушава́цца 2, ‑шуецца; незак.
Зал. да тушаваць 1.
тушава́цца 3, ‑шуецца; незак.
Зал. да тушаваць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фы́ркнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
1. Аднакр. да фыркаць.
2. Разм. Сказаць што‑н. злосна, нездаволена. Ала пакрыўджана фыркнула: — Зазнайка! Шамякін.
3. Узляцець з шумам; пырхнуць. З рабіны фыркнулі вераб’і, пераляцелі на хлеў і са страхі цікавалі на людзей, выцягваючы галовы. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Галу́твы ’замёрзлая зямля або гразь; груда’ (віц., Яшкін). Параўн. галу́та ’замёрзлая зямля без снегу’ (Шатал.). Можна меркаваць, што тут нейкія формы з уканнем (фанетычным або як вынік уплыву іншых слоў — сказаць цяжка). Параўн. падобныя формы з рус. мовы: голутва́, голудьба ’замёрзлыя кучы зямлі восенню’. Здаецца, што зыходныя формы для бел. мовы былі *golotva, *golota ад *golъ; параўн. важны элемент семантыкі ў слове галу́та: ’замёрзлая зямля без снегу’ (!).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нагавары́ць
1. (сказаць многа чаго-н) zusámmenreden vt; viel dahérreden;
2. перан (узвесці паклёп на каго-н) j-n verléumden;
нагавары́ць тэкст на сту́жку éinen Text auf Band spréchen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
joke1 [dʒəʊk] n. жарт; анекдо́т;
crack/make a joke сказа́ць што-н. сме́шнае;
(not) get the joke (не) зразуме́ць жарт;
play a joke on smb. (па)жартава́ць з каго́-н.
♦
go/get beyond a joke станаві́цца сур’ёзным, трыво́жным
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ка́жучы,
Дзеепрысл. незак. ад казаць.
•••
Інакш кажучы (у знач. пабочн.) — іншымі словамі.
Карацей кажучы (у знач. пабочн.) — коратка, без падрабязнасцей, сцісла.
Між (паміж) намі кажучы — тое, што і між (паміж) намі (гл. мы).
Мякка кажучы (у знач. пабочн.) — ужываецца як напамін пра тое, што гаворачая асоба знарок пазбягае рэзкіх слоў аб кім‑, чым‑н.
Не тут кажучы (казана) (у знач. пабочн.) — выражае пажаданне, каб тое непрыемнае, пра што ідзе размова, мінала ўдзельнікаў гутаркі.
Няўрокам кажучы (у знач. пабочн.) — каб не сурочыць.
Па праўдзе кажучы (сказаць); праўду кажучы (сказаць) (у знач. пабочн.) — гаварыць шчыра, адкрыта.
Уласна кажучы (у знач. пабочн.) — па сутнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)