ГЛЕБАЎТВАРА́ЛЬНЫ ПРАЦЭ́С,

ператварэнне горнай пароды ў асобае самастойнае цела прыроды — глебу. Адбываецца ў выніку сукупнасці фіз., хім. і біял. з’яў, што працякаюць у верхнім слоі зямной кары (гл. Глебаўтваральныя фактары). Пачатковая стадыя глебаўтваральнага працэсу — мікрапрацэсы, або элементарныя глебавыя працэсы (ЭГП) 1-га парадку, звязаныя з жыццядзейнасцю ніжэйшых раслін. З цягам часу яны змяняюцца мезапрацэсамі, ці ЭГП 2-га парадку, якія фарміруюць глебавыя гарызонты (утварэнне гумусу, распад і пераўтварэнне мінералаў). Гарызонты ўтвараюць глебавы профіль, у якім працякаюць макрапрацэсы, цесна звязаныя з водным рэжымам. У фарміраванні глебы можа ўдзельнічаць адзін глебаўтваральны працэс або іх сукупнасць. Гасп. дзейнасць уплывае на глебаўтваральны працэс праз асушэнне, арашэнне, угнаенне і апрацоўку глеб. На Беларусі развіваюцца глебаўтваральныя працэсы: дзярновы, буразёмаўтварэнне, ападзольванне, лесіваж, глееўтварэнне, карбанатна- і жалезіста-саланчаковы.

Т.А.Раманава.

т. 5, с. 293

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

дыскусі́йны Diskussións-; diskutábel, diskutíerbar, viel diskutíert (спрэчны);

дыскусі́йнае пыта́нне Stréitfrage f -, -n; umstríttene Fráge;

гэ́тае пыта́нне дыскусі́йнае die Fráge steht zur Diskussión;

у дыскусі́йным пара́дку auf dem Diskussiónsweg(e)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

анархі́зм​1

(ад анархія)

1) палітычная плынь, якая адмаўляе ўсякую дзяржаўную ўладу, выступае за замену яе сувязямі вытворцаў і спажыўцоў;

2) перан. непрызнанне аўтарытэту, парадку, дысцыпліны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

нумара́цыя

(лац. numeratio)

1) мат. сукупнасць прыёмаў абазначэння (запісу) і назвы лікаў; злічэнне;

2) лічбавае абазначэнне прадметаў, размешчаных у паслядоўным парадку (напр. н. кватэр, н. старонак).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

эшало́н

(фр. échelon)

1) частка размешчанага ў глыбіню баявога парадку войск або паходнай калоны;

2) чыгуначны састаў або іншы транспартны сродак для масавых перавозак спецыяльнага прызначэння.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

раскла́сці, -кладу́, -кладзе́ш, -кладзе́; -кладзём, -кладзяце́, -кладу́ць; -кладзі́; -кла́дзены; зак., што.

1. Размясціць па розных месцах у пэўным парадку.

Р. тавары.

Р. яблыкі па кішэнях.

2. Палажыць, расправіўшы або разгарнуўшы.

Р. карту.

3. Размеркаваць паміж кім-н.

Р. растрачаную суму на траіх.

4. Склаўшы гаручы матэрыял, запаліць.

Р. вогнішча.

|| незак. расклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і раскла́дваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. расклада́нне, -я, і н., раскла́дванне, -я, н., раскла́д, -у, М -дзе, м. і раскла́дка, -і, ДМ -дцы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

willy-nilly

[,wɪliˈnɪli]

adv.

1) хо́цькі -няхо́цькі, во́ляй-няво́ляй, хо́чаш-няхо́чаш

2) без пара́дку, абы-я́к

Books were piled willy-nilly — Кні́гі былі́ зва́леныя абы-я́к

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

іера́рхія

(гр. hierarchia, ад heiros = свяшчэнны + arche = улада)

паслядоўнае размяшчэнне пасад, званняў, з’яў ад ніжэйшых да вышэйшых у парадку іх падпарадкаванасці (напр. службовая і.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

картатэ́ка

(ад гр. chartes = ліст паперы + theke = сховішча)

збор картак з якімі-н. даведачнымі матэрыяламі, размешчаных у пэўным парадку, напр. па алфавіту, тэмах, тэрмінах.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

атрыбу́т, ‑а, М ‑буце, м.

1. Неабходная, істотная, неад’емная ўласцівасць прадмета або з’явы, у адрозненне ад выпадковых, мінучых. Рух ёсць атрыбут матэрыі.

2. Пастаянная прыналежнасць, характэрная прыкмета. У кутку над тумбачкай прыцягвалі ўвагу размешчаныя ў строгім парадку сцяг, барабан і горн — слаўныя піянерскія атрыбуты. Краўчанка.

3. Тое, што і азначэнне (у 2 знач.).

[Ад лац. attributum.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)