ко́ся, ‑і, м.

Ласкальная назва каня. «Но, но, кося, — падахвочвалі мы яго. — Уставай, даражэнькі. А то так і ногі выцягнеш». Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

крамні́на, ‑ы, ж.

Разм. Матэрыя фабрычнага вырабу. [Кастусь] пачаў угаворваць [Волечку] не шкадаваць тых грошай за каня і набраць крамніны на плацце. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

адкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; ‑куём, ‑куяце; зак., каго-што.

1. Выкаваць. Адкаваць парог.

2. Аддзяліць што‑н. прыкаванае; раскаваць. Адкаваць каня.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́прагчы, ‑прагу, ‑пражаш, ‑пража; ‑пражам, ‑пражаце, ‑прагуць; пр. выпраг, ‑прагла; зак., каго.

Вызваліць жывёлу з запрэжкі; распрэгчы. Выпрагчы каня з воза.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сырцо́вы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да сырцу, з’яўляецца сырцом. Сырцовая цэгла. // Зроблены з сырцу. Сырцовай пугаю ўсё сцёбаў каня. Мурашка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ГІПАМАРФО́З

(ад гіпа... + марф... + ...оз),

1) спрашчэнне арганізацыі (страта спецыялізацыі) арганізмаў у працэсе эвалюцыі. Звычайна абумоўлівае захаванне тых адносін арганізма з асяроддзем, якія характэрны для лічынкі ці маладой асобіны (напр., неатэнія хвастатых амфібій).

2) Рэдукцыя органа або яго часткі ў працэсе эвалюцыі, што прыводзіць да прагрэсіўных змен арганізма (напр., страта продкам сучаснага каня 2-га і 4-га пальцаў).

т. 5, с. 253

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Адплікну́ць ’адшпіліць, выпрагчы каня’ (Янк. I), мабыць, з польскага (параўн. польск. plik звязка’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ксё-ксё ’выгукі, якімі падклікаюць жарабя’ (ТС). Параўн. кося ’ласкавая назва каня’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Плясні́вы (плясьнівыіі) ’сівабелаваты (пра каня)’ (Бяльк.), пляснівы ’вяснушкаваты’ (кліч., Жыв. сл.; рэч., светлаг., б.-каш., Мат. Гом.), ’плямісты’ (рэч., Нар. сл.), ’заплеснявелы’ (Сцяшк. Сл.), ’колер поўсці ў каня ці каровы, дзе змешаны белая і рыжая поўсці’ (Варл.). Апошняе ст.-бел. плесннвыіц плесневый ’светла-шэрай масці’ (1552 г.) — са ст.-польск. pleśniwy ’конь з белымі плямкамі на шэрсці’ (Булыка, Лекс. запазыч., 124). Параўн. таксама і ст.-чэш. plesnivy ’сівы, бела-шэры (пра каня)’, ’пакрыты плесняй’. Да плесні, плесня (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падмяні́ць сов.

1. подмени́ть (о картах — ещё) передёрнуть;

п. каня́ — подмени́ть ло́шадь;

2. подмени́ть;

п. дзяжу́рнага — подмени́ть дежу́рного

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)