прылучы́ць, -учу́, -у́чыш, -у́чыць; -у́чаны; зак.
1. каго-што. Злучыць з чымн.; уключыць у склад чаго-н. іншага, асноўнага.
П. да кампаніі.
П. раён да другой вобласці.
2. каго (што). Даць магчымасць уключыцца ў якую-н. дзейнасць, зрабіць удзельнікам чаго-н.
П. падлеткаў да грамадска-карыснай працы.
|| незак. прылуча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прылучэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
трэ́ці, -яя, -яе.
1. гл. тры.
2. Асабіста не зацікаўлены ў чым-н., што датычыцца дзвюх другіх асоб; пабочны.
Трэцяя старана.
3. Не галоўны па значэнні, не першаразрадны.
Т. сорт.
Іграць трэція ролі.
4. Які атрымліваецца пры дзяленні на тры.
Трэцяя частка.
5. у знач. наз. трэ́цяе, -яга, н. Страва, якая падаецца пасля другой; салодкая страва.
На трэцяе кампот.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ша́ркаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. чым і без дап. Утвараць шорах, шум трэннем, закранаць што-н. з шумам.
Ш. мянташкай па касе.
Шабля шаркала аб падлогу.
2. са словам «нагой» або без яго. Прыстаўляць адну нагу да другой, стукаючы абцасам аб абцас (пры паклоне, вітанні і пад.).
|| аднакр. ша́ркнуць, -ну, -неш, -не; -ні.
|| наз. ша́рканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дэцы-
(лац. decem = дзесяць)
першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае дзесятую долю меры, што названа ў другой частцы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Падно́сак ’частка другой падэшвы ў абутку ад наска да палавіны ступні’ (ТСБМ, Гарэц., Др.-Падб., Некр., Янк. 1), падно́ска (Бяльк., Сл. ПЗБ), подно́сок ’тс’ (ТС). Да насок (гл.). Параўн. рус. арханг. подносо́чники ’падноскі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Праціро́жна, проціро́жно ’насуперак, наперакор’ (ТС). Утварэнне ад проці (гл.) з другой часткай да рог (гл.), параўн. выраз у ро́жкі ’супраць каго-небудзь (выступаць)’; да ражон (гл.), параўн. ле́зці на ражо́н ’задзірацца’ ці пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пёнтра ’паверх’ (смарг., Сл. ПЗБ), пёптр ’тс’ (борай., Сцяшк. Сл.). З польск. piętro ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3. 514). Сюды ж пёптры ’некалькі адзежын, якія відаць адна з-пад другой’ (іўеў., Сцяшк. Сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Náchmittag
m -(e)s, -e пасляабе́дзенны час, друга́я пало́ва дня
am ~, des ~s — пасля́ абе́ду, у друго́й пало́ве дня
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
агульна...,
Першая састаўная частка складаных слоў, якая абазначае: 1) агульнаадзіны, абавязковы для ўсіх і ўсяго ў меж. вызначаных другой часткай слова, напрыклад: агульнагарадскі, агульнавайсковы, агульнаславянскі; 2) уласцівы ўсім тым, хто названы або ўсяму таму, што названа ў друг частцы слова, напрыклад: агульначалавечы, агульнадэмакратычны; 3) які датычыцца усіх і пашыраецца на ўсіх; уласцівы ўсім (пр; якасць, уласцівасць, названую ў другой частцы складанага слова), напрыклад: агульнаабавязковы, агульнавядомы, агульнакарысны; 4) які закранае самае галоўнае, істотнае, не прыватны, не спецыяльны, напрыклад: агульнаадукацыйны, агульнатэарэтычны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апе́нька, ‑і, ДМ ‑ньцы; Р мн. ‑нек; ж.
Познаасенні жаўтаватага колеру ядомы грыб, які расце каля пнёў або карэнняў дрэў. Вакол старых.. пнёў выцягвалі адна перад другой угору доўгія шыі апенькі. Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)