Verbum

анлайнавы слоўнік

перфара́цыя

(лац. perforatio)

1) прабіванне скразных адтулін на папяровай, кардоннай картцы (перфакарце), на фота- або кінастужцы;

2) сістэма спецыяльна прабітых скразных адтулін на чым-н.;

3) пракол, прарыў полага або трубчастага органа цела чалавека або жывёлы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сто́ік

(лац. stoicus, ад гр. stoikos)

1) паслядоўнік антычнай філасофіі стаіцызму, якая патрабавала ад чалавека поўнага падпарадкавання пануючай у свеце неабходнасці і ўлады над сваімі страсцямі;

2) перан. чалавек, які стойка і мужна пераносіць жыццёвыя выпрабаванні.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

трэмато́ды

(н.-лац. trematoda, ад гр. trematodes = дзіравы)

клас плоскіх чарвей; арганізмы з лістападобным целам даўжынёй ад 0,1 мм да 1,5 м, якія ўсмоктваюць ежу праз ротавую адтуліну; паразіты рыб, земнаводных, паўзуноў, млекакормячых і чалавека; смактуны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

цэсто́ды

(н.-лац. cestoda, ад гр. kestos = вышыты пояс + eidos = выгляд)

клас плоскіх чарвей; арганізмы з пляскатым, стужкападобным, расчлененым на ўчасткі целам даўжынёй ад 0,5 мм да 30 м; паразіты пазваночных жывёл і чалавека; стужачныя чэрві.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ДЗЮ́РЭР (Dürer) Альбрэхт

(21.5.1471, г. Нюрнберг, Германія — 6.4.1528),

нямецкі жывапісец, рысавальшчык, гравёр, тэарэтык мастацтва. Заснавальнік мастацтва ням. Адраджэння. Вучыўся ювелірнай справе ў свайго бацькі, у 1486—89 — жывапісу ў майстэрні М.Вольгемута ў Нюрнбергу, дзе ўспрыняў прынцыпы ням. і нідэрл. позняй готыкі і азнаёміўся з некат. творамі ранняга італьян. Адраджэння. Праілюстраваў у 1488—90 шэраг нюрнбергскіх, у 1491—92 базельскіх выданняў. У 1490—94 выканаў у познагатычным стылі некалькі станковых гравюр, ілюстраваў кнігу «Карабель дурняў» С.Бранта і інш. Пасля першай (1494—95) і другой (1505—07) паездак у Італію актыўна развіваў маст. прынцыпы Адраджэння. У жывапісе Дз. ўмацоўваюцца дакладнасць вобразнай структуры, імкненне да строга ўпарадкаванага размяшчэння пластычных аб’ёмаў у прасторы, да супастаўлення лакальных колераў (шматфігурныя кампазіцыі «Дрэздэнскі алтар», каля 1496, «Алтар Паўмгартнераў», 1502—04, «Пакланенне Тройцы», 1511). У партрэтах і аўтапартрэтах сцвярджаў новае рэнесансавае разуменне чалавечай асобы і сац. стану мастака («Аўтапартрэт», 1498). Стварыў тып чалавека рэнесансавай эпохі, прасякнутага гордай самасвядомасцю ўласнай асобы, напружанай духоўнай энергіяй і практычнай мэтанакіраванасцю (партрэты: маладога чалавека, 1521, Х.Гольцшуэра, 1526, і інш.). Дасканала вывучаў прапорцыі чалавечага цела («Адам і Ева», 1507). Выканаў шэраг малюнкаў, але найб. ўвагу аддаваў гравюры (каля 350 малюнкаў для дрэварытаў і каля 100 медзярытаў). У серыі дрэварытаў «Апакаліпсіс» (1498), цыклах «Вялікія страсці» (каля 1497—1511), «Жыццё Марыі» (каля 1502—11), «Малыя страсці» (1509—11) адлюстраваў гуманіст. ўяўленні пра сэнс быцця і задачы мастацтва. Вытанчаная распрацоўка суадносін святла і паветранай прасторы, надзвычайная дакладнасць графічнай мовы, якасць ліній і аб’ёму ўласцівы тром т. зв. «майстарскім» медзярытам: «Рыцар, смерць і д’ябал» (1513) — вобраз непахіснага выканання свайго абавязку, стойкасці перад любымі выпрабаваннямі лёсу; «Меланхолія» (1514) — увасабленне ўнутраных канфліктаў і пошукаў неспакойнага творчага духу; «Іеранім у келлі» (1514) — ухваленне гуманіст. даследчай думкі. Ствараў і жыццёва-непасрэдныя нар. вобразы («Сяляне танцуюць», 1514). Аўтар трактатаў «Кіраўніцтва да вымярэння цыркулем і лінейкай» (1525), «Кіраўніцтва па ўмацаванні гарадоў, замкаў і крэпасцей» (1527), «Чатыры кнігі аб прапорцыях чалавека» (1528). Маст. пошукі Дз. завяршыў твор «Чатыры апосталы» (1526), дзе ўвасоблены 4 характары-тэмпераменты людзей, звязаныя з агульным гуманіст. ідэалам незалежнай думкі, сілы волі, стойкасці ў барацьбе за справядлівасць і ісціну.

Літ.:

Либман М.Я. Дюрер и его эпоха. М., 1972;

Львов С.П. А.Дюрер. М., 1977;

Нессельштраус Ц.Г. Альбрехт Дюрер. Л., М., 1961.

А.Дзюрэр. Меланхолія. Гравюра разцом на медзі. 1514.

т. 6, с. 132

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

save

[seɪv]

v.t.

1) ратава́ць, вырато́ўваць

to save a drowning man — вы́ратаваць чалаве́ка, які́ то́піцца

2) шанава́ць, ахо́ўваць, берагчы́

to save one’s honor — берагчы́ свой го́нар

3) захо́ўваць, перахо́ўваць, шанава́ць (во́пратку)

4) ашчаджа́ць (гро́шы, во́чы)

5) збаўля́ць (ад грахо́ў)

[seɪv]

prep.

апрача́, за вы́няткам чаго́

He works every day save Sundays — Ён працу́е штодня́ апрача́ нядзе́ляў

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

build

[bɪld]

v., built, v.t.

1) будава́ць

2) разбудо́ўваць, разьвіва́ць

3) Figur. грунтава́ць, абгрунто́ўваць

to build a case on facts — абгрунтава́ць на фа́ктах

v.i.

1) будава́цца; віць, рабі́ць гняздо́

2) грунтава́цца

1) будо́ва f.; фо́рма f.; канстру́кцыя f. (карабля́, аўтамашы́ны)

2) склад це́ла, структу́ра, будо́ва f. (чалаве́ка, жывёлы)

•

- build in

- build into

- build on

- build up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

bum

[bʌm]

n., Sl.

1) абібо́к -а m., валацу́га, бадзя́га -і m. & f., гульта́й-я́ m.

2) п’я́ніца -ы m. & f.

3) папо́йка, гуля́нка f.

v.t.

жабрава́ць, прасі́ць

v.i.

цяга́цца (бязмэ́тна), абіва́цца; гультаява́ць, гульта́іць

adj.

малава́ртасны; дрэ́нны; бязва́ртасны; фальшы́вы

bum cheque — чэк без пакрыцьця́

•

- on the bum

аза́дак -ка m. (у чалаве́ка)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

plain

[pleɪn]

adj.

1) я́сны, лёгка зразуме́лы

2) я́ўны, і́сны, відаво́чны, безумо́ўны

plain foolishness — про́ста дурно́та

3) про́сты (пра адка́з, суке́нку, чалаве́ка)

plain people — про́стыя лю́дзі

4) непрыго́жы, непрыва́бны

a plain girl — про́стая, немудраге́лістая дзяўчы́на

5) сумле́нны, шчы́ры (пра гу́тарку, адка́з)

6) ро́ўны, гла́дкі

adv.

про́ста, я́сна

раўні́на, ро́ўнядзь f., стэп -у m.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

пазнава́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да пазнавання, да пазнання чаго‑н.; які служыць для пазнавання, пазнання. Пазнавальная дзейнасць чалавека. □ Сіла рамана «Глыбокая плынь», яго пазнавальнае і выхаваўчае значэнне ў праўдзівасці адлюстравання гераічных спраў нашага народа ў самы цяжкі перыяд яго гісторыі, у глыбокім савецкім патрыятызме і гуманізме. Гіст. бел. сав. літ.

2. Які даступны пазнанню. Для Фейербаха «рэч у сабе» ёсць «абстракцыя з рэальнасцю», г. зн. свет, які існуе па-за намі, у поўнай меры пазнавальны і які нічым прынцыпова не адрозніваецца ад «з’явы». Ленін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)