ГЕДРО́ЙЦЫ,
княжацкі род гербаў «Кітаўрас» і «Ружа» ў ВКЛ. Паводле генеалагічнай легенды, род Гедройцаў паходзіў ад князя Гедруса, прадстаўніка дынастыі Кітаўрасаў, што панавала ў Літве перад Гедзімінавічамі. У гіст. крыніцах Гедройцы ўпершыню ўпамінаюцца ў 1399, калі яны вялі судовую спрэчку з віленскім біскупам. У 1431—33 шэраг дзярж. актаў быў замацаваны подпісамі Гедройцаў поруч з подпісамі інш. прадстаўнікоў літ. знаці і князёў Войнуса, Гагуліса і Ягайлы. Родавай вотчынай Гедройцаў быў маёнтак Гедройцы ў Віленскім пав. У 15 ст. род Гедройцаў разгалінаваўся, а ў 16 ст. налічваў некалькі дзесяткаў прадстаўнікоў, якія выходзілі на вайну асобнай харугвай. Многія Гедройцы ўпамінаюцца ў крыніцах без княжацкага тытула, што сведчыць пра здрабненне роду. Найб. вядомыя прадстаўнікі роду:
Матэвуш (Мацвей; каля 1500—63), сын Балтарамея (?—1524), у сярэдзіне 16 ст. дзяржаўца кернаўскі і мейшагольскі, намеснік віленскі. З 1562 у складзе Рады ВКЛ у якасці гаспадарскага маршалка. У 1528 разам з братам Крыштофам ставіў у войска 8 коннікаў. Мельхіёр (1536?—1609), сын Матэвуша, кусташ віленскага капітула, біскуп жамойцкі з 1574. Марцін (каля 1550—1621), сын Матэвуша, староста абельскі з 1586, вількамірскі з 1589, бельскі з 1616, ваявода мсціслаўскі з 1617. Юрый (?—1619), сын Пятра, падсудак вількамірскі з 1589 і суддзя земскі вількамірскі з 1607. Марцыян (?—1649), сын Уладзіслава, падстолі полацкі з 1613, падсудак віленскі з 1624 і суддзя земскі віленскі з 1647. Арнольф (? — пасля 1656), сын Януша, мечнік пінскі з 1641, чашнік пінскі ў 1650 і войскі пінскі ў 1656. Рамуальд Тадэвуш, гл. Р.Т.Гедройц.
В.Л.Насевіч.
т. 5, с. 132
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
болт м.
1. техн. болт, род. балта́ м., уст. ніт, род. ні́та м.;
скрепи́ть болта́ми змацава́ць балта́мі (узя́ць на ніты́);
2. (железный прут для запирания ставен) про́сва, -вы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
госпо́дь рел. бог, род. бо́га м.; гаспо́дзь, род. го́спада м.;
◊
госпо́дь зна́ет (ве́дает) уст. бог ве́дае;
прости́ го́споди уст. дару́й бо́жа;
сла́ва тебе́ го́споди уст. сла́ва бо́гу, дзя́куй бо́гу.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
коше́ль м.
1. обл. (плетёная сумка) кашэ́ль, -шаля́ м., кашо́лка, -кі ж.;
2. (большой кошелёк) прост. кашэ́ль, -шаля́ м.;
3. рыб. буч, род. бу́ча м., жак, род. жака́ м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
постI м.
1. (должность) паса́да, -ды ж., пост, род. паста́ м.;
2. воен. пост, род. паста́ м., мн. пасты́, -то́ў;
расста́вить посты́ расста́віць пасты́;
◊
на посту́ на пасту́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
проме́ж и проме́жду предлог с род., реже с твор., уст., прост. памі́ж, між (кім, чым); в конструкциях со значением «среди» переводится также и с род.: проме́ж друзе́й памі́ж сябро́ў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сто́лько
1. нареч. сто́лькі, гэ́тулькі;
2. мест. сто́лькі (род., предл. сто́лькіх, дат. сто́лькім, вин. сто́лькі, сто́лькіх, твор. сто́лькімі); гэ́тулькі (род., предл. гэ́тулькіх, дат. гэ́тулькім, вин. гэ́тулькі, гэ́тулькіх, твор. гэ́тулькімі).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тюфя́к
1. сянні́к, род. сенніка́ м.; (матрац) матра́ц, -ца м.;
2. перен., разг. цюхця́й, -цяя́ м., кіжла́й, -ла́я м., пяхце́р, род. пехцяра́ м.;
3. (в гидротехнике) цюфя́к, -ка́ м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уга́рI
1. чад, род. ча́ду м.;
выделя́ть уга́р чадзі́ць;
2. перен. чад, род. ча́ду м.; запа́л, -лу м.; (экстаз) экста́з, -зу м.;
в уга́ре страсте́й у экста́зе пачу́ццяў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
фрукт
1. (плод) садавіна́, -ны́ ж., мн. нет; фрукт, род. фру́кта м.;
све́жие фрукты све́жая садавіна́ (све́жыя фру́кты); см. фру́кты;
2. прост., презр. (о человеке) фрукт, род. фру́кта м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)