1. Празвінець; перастаць звінець, заціхнуць. Яшчэ не адзвінеў званок у калідоры, а мы імчаліся з другога паверха ў раздзявалку..Хадкевіч.// Адгучаць, перастаць гучаць. Даўно за лесам — ціхім борам — Адзвінела песня ў жытніх хвалях.Вітка.
2.перан. Мінуць, прайсці (аб часе). Без пары адцвілі, адзвінелі гады, І цябе [Багдановіча] падкасіла нядоля.Васілёк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адубяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Тое, што і адубець. [Прыборны:] — Дадумаўся, ліха на цябе, у лістападзе Днепр пераплываць. Зусім адубянець мог на сярэдзіне.Шамякін.Васіль Ціханавіч.. стаяў.. і думаў, як адважыцца сказаць пра смерць Дзяніса. Гэта трэба зрабіць сёння — для гэтага ж ён і прыйшоў сюды, але адчуваў, што язык нібы адубянеў.Сіўцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
занудзі́цца, ‑джуся, ‑дзішся, ‑дзіцца; зак., пакім-чым і без дап.
Засумаваць, замаркоціцца. Занудзіцца па родным доме. □ Занудзіўся небарака, Замаркотнела чало, І не вытрымаў, заплакаў, Што няшчасце прыплыло.Броўка.— Ты не ведаеш, як мне хочацца ўгледзець цябе і хоць перакінуцца адным слоўцам. Здаецца б, весялей стала на душы, якая занудзілася ад адзіноты.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звя́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак. і аднакр.
1. Утварыць рэзкі звонкі гук, стукнуўшы чым‑н. металічным або шкляным; бразнуць. На кухні гаспадыня звякнула пасудай, і я адскочыў ад люстэрка.Карпюк.
2.Разм. Пазваніць па тэлефоне. — Я двойчы з імі размаўляў — ніяк, уперліся.. і ўся гутарка. Можа, ты звякнеш, цябе лепш паслухаюць...Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уры́мсціцца, ‑мшчуся, ‑мсцішся, ‑мсціцца; зак.
Разм. Супакоіцца, угаманіцца. [Зося:] — А каб ты ведаў, Рыгор, як я цябе чакала! Проста ўрымсціцца не магла...Гартны.[Маці:] — Што з яе [Надзі] толькі будзе, чаго яна сабе шукае, чаму не ўрымсціцца, чаго ёй трэба?Галавач.[Эма:] Летась спалілі гумно, Можа, сяголета зноў.. Новую нашу абору? Хіба ж урымсціцца вораг?Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штаб-кватэ́ра, ‑ы, ж.
Месца, дзе размяшчаецца вайсковы штаб. Знайшоўшы штабкватэру, мы даведаліся, што жанатым адразу даюць адтэрміноўку на месяц.«Полымя».//перан. Галоўнае месца збору каго‑, чаго‑н. [Лабановіч:] — Можа, ты [Алесь] і маеш рацыю. А калі ў цябе ёсць яшчэ і ахвота жыць тут, тым лепей. Хоць мець будзем летам штаб-кватэру.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчаня́ішчанё, ‑няці; мн. ‑няты, ‑нят; н.
Дзіцяня сабакі, а таксама ваўчыцы, лісы і пад. Сука шызая ў палацы Радзівіла Прынесла шывых трох шчанят.А. Александровіч./Разм.груб. Пра дзіця. [Лабыш:] Ты што, сапраўды спадзяешся стаць маім зяцем?.. Лепш я шчанят тваіх гадаваць буду, а дачкі сваёй за цябе, галетніка, не аддам.Козел.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экстравага́нтнасць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць экстравагантнага. Гонячыся за рознымі слоўнымі эфектамі і экстравагантнасцю стылю, асобныя паэты падсоўвалі чытачу самую што ні ёсць бяссэнсіцу, фармалістычнае награмаджэнне пустых, звонкіх слоў.Шакун.
2. Экстравагантны ўчынак; незвычайныя паводзіны. — Надзвычайная экстравагантнасць, — вымавіў.. [Захар]. — Не спадзяваўся, скажу шчыра. Але хвалю. Ты не баялася, што я магу цябе не прыняць?Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старана́, -ы́, мн. сто́раны і (з ліч. 2, 3, 4) стараны́, старо́н, ж.
1. Напрамак, а таксама месца ў якім-н. напрамку ад каго-, чаго-н.; бок.
Хмара паднялася са стараны лесу.
У старане ад дарогі.
2. Мясцовасць, краіна; бок.
З роднай стараны.
Нясоладка жыць на чужой старане.
3. У матэматыцы: прамая лінія, якая абмяжоўвае геаметрычную фігуру.
С. прамавугольніка.
4.у знач.прысл.старано́й (-о́ю). У абход, ідучы на пэўнай адлегласці ад чаго-н.
Аб’ехаць вёску стараной.
◊
Мая (твая, яго і пад.) справа старана (разм.) — мяне (цябеі пад.) менш за ўсё датычыцца.
На старане (разм.) — не дома, на чужым месцы (жыць, працаваць і пад.).
У старане —
1) на некаторай адлегласці, воддаль;
2) асобна, не разам.
|| памянш.старо́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Pest
f -
1) чума́
2) зара́за
j-n wie die ~ méiden* — уцяка́ць ад каго́-н. як ад чумы́ [ад зара́зы, хале́ры]; по́шасць
dass dich die ~ hóle! — разм. каб цябе́ хале́ра (узяла́)!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)