kipieć

kipi|eć

незак. кіпець, каляхаваць;

mleko kipieć — малако кіпіць (каляхуе);

~eć energią — кіпець энергіяй; быць поўным энергіі;

~eć ze złości — кіпець ад злосці

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

каэфіцые́нт, ‑а, М ‑нце, м.

1. Лікавы (або літарны) множнік у алгебраічным выразе. // Лік, на які трэба памножыць якую‑н. велічыню, каб атрымаць велічыню, патрэбную пры даных умовах.

2. Велічыня, якая колькасна вызначае якую-небудзь уласцівасць фізічнага цела. Каэфіцыент трэння. Каэфіцыент расшырэння. Каэфіцыент цеплаправоднасці.

•••

Каэфіцыент карыснага дзеяння (ккдз) — адносіны колькасці карыснай работы, выкананай якім‑н. механізмам, да колькасці скарыстанай ім энергіі.

[Ад лац. coefficiens, coefficientis — які ўтварае.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэа́ктар, ‑а, м.

1. Электрычны апарат для абмежаваныя велічыні токаў кароткага замыкання ў ланцугах пераменнага току.

2. Апарат для ажыццяўлення хімічных рэакцый пры пэўных тэмпературах і цісках.

3. Устаноўка для атрымання атамнай энергіі, заснаваная на выкарыстанні ланцуговай рэакцыі дзялення атамных ядраў.

•••

Атамны (ядзерны) рэактар — тое, што і рэактар (у 3 знач.).

Цяжкаводны рэактар — рэактар, у якім замаруджвальнікам нейтронаў служыць цяжкая вада.

[Ад лац. re — проці і actor — тое, што дзейнічае.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

узды́м, ‑у, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. уздымаць — узняць і уздымацца — узняцца.

2. Рост, развіццё чаго‑н. Прамысловы ўздым. Гаспадарчы ўздым.

3. Натхненне, прыліў энергіі. Творчы ўздым. Працоўны ўздым. □ Андрэй доўга не можа супакоіцца, ён адчувае вялікі душэўны ўздым. Хромчанка.

4. Участак дарогі, які падымаецца ўверх. [Люся], маленькая, з цёмна-русявымі завіткамі, .. ішла па роўным схіле камяністага ўзгорка, на ўздым. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

батарэ́я

(фр. batterie)

1) артылерыйскае падраздзяленне з некалькіх гармат;

2) злучэнне некалькіх аднатыпных прыбораў, крыніц энергіі ў адну сістэму (напр. радыятарная б., сонечная б.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

геліяканцэнтра́тар

(ад гелія- + лац. con = з, разам + centrum = асяроддзе)

устройства для канцэнтрацыі прамяністай энергіі Сонца, якое складаецца з сістэмы ўвагнутых люстэркаў або збіральных лінз.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

дысіпа́цыя

(лац. dissipatio)

1) пераход часткі энергіі ўпарадкаванага руху ў энергію неўпарадкаванага руху;

2) паступовае рассейванне атмасферы Зямлі і іншых планет у касмічную прастору.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

інтэнсі́ўнасць

(ад інтэнсіўны)

1) напружанасць, узмоцненая дзейнасць (напр. і. працы, і. працэсаў абмену рэчываў);

2) гушчыня патоку электрычнай, магнітнай, гукавой, светлавой або іншай энергіі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

метамі́ктны

(гр. metamiktos = змешаны);

м-ыя мінералы — мінералы, якія пад уплывам энергіі радыеактыўнага распаду урану і торыю перайшлі з крышталічнага ў шклопадобны агрэгатны стан.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

рад

(англ. rad, ад лац. radilare = выпраменьваць)

пазасістэмная адзінка паглынутай энергіі радыеактыўнага выпрамянення, роўная дозе, пры якой 1 кг рэчыва паглынае энергію 0,01 джоўля.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)