прокача́тьI сов. (какое-л. время)
1. (что-л., находящееся в подвешенном состоянии, ветром, волной) пракалыха́ць, прагайда́ць; (в люльке, на качелях, в гамаке и т. п. — ещё) прагу́шкаць; (убаюкивая — ещё) пралюля́ць;
2. (пошатать что-л. неустойчивое или слабо закреплённое) прахіста́ць, пракалыха́ць, пракалыва́ць; праківа́ць;
3. (поколебать в вертикальном направлении) правага́ць, празы́баць;
4. (головой — при согласии) праківа́ць, паківа́ць; (головой — при отрицании) пракруці́ць, пакруці́ць;
5. (ногой) пракалыха́ць, пакалыха́ць, прамаха́ць, памаха́ць;
6. (на руках в знак любви или уважения) пакі́даць, пагу́шкаць, пакача́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
закры́тый
1. зачы́нены, мног. пазачыня́ны;
2. закры́ты, мног. пазакрыва́ны; засло́нены;
3. закры́ты;
4. заго́рнуты, зго́рнуты, скла́дзены;
5. закры́ты, мног. пазакрыва́ны, заплю́шчаны, мног. пазаплю́шчваны; см. закры́ть;
◊
при закры́тых дверя́х пры зачы́неных дзвяра́х;
с закры́тыми глаза́ми з заплю́шчанымі вача́мі.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дры́жыкі, -каў ед. нет
1. дрожь ж., содрога́ние ср.; (от страха) тре́пет м.;
2. (при лихорадочном состоянии) озно́б м.; позна́бливание ср.;
◊ д. бяру́ць — в дрожь броса́ет, дрожь берёт;
д. прадава́ць — а) тру́са пра́здновать; б) дрожа́ть от хо́лода
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сашчапі́цца сов.
1. (соединиться при помощи скрепок, зажимов) скрепи́ться;
2. (о руках, пальцах) сжа́ться; сцепи́ться;
3. сти́снуться; сжа́ться;
ад хвалява́ння мо́цна ~пі́ліся зу́бы — от волне́ния кре́пко сти́снулись (сжа́лись) зу́бы;
4. перен. (вступить в спор, драку) схвати́ться, сцепи́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
In oriente domo
У доме ўзыходзячага сонца (г. зн. у шчаслівых абставінах).
В доме восходящего солнца (т. е. при счастливых обстоятельствах).
бел. Нарадзіцца ў чапцу. Нарадзіцца ў кашулі. Шчаслівы ‒ у чапцу нарадзіўся.
рус. Родиться под счастливой звездой/в сорочке.
фр. Être coiffé (Родиться в чепце). Être né sous une bonne étoile (Родиться под хорошей звездой).
англ. To be born under a lucky star (Родиться под счастливой звездой). То be born with a silver spoon in the mouth (Родиться с серебряной ложкой во рту). То be born within the sound of Bow bell (Родиться под звуки колоколов). То be born with a caul on one’s head (Родиться в колпаке).
нем. Unter einem glücklichen Stern geboren sein (Быть рождённым под счастливой звездой).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Diem vesper commendat
Вечар вызначае дзень.
Вечер определяет день.
бел. Не хваліся сеўшы, а хваліся з’еўшы. Не хвалі каня,запрагаючы, а дзеўку ‒ выбіраючы.
рус. Хвали день по вечеру. Вечер покажет, каков был день. Не видав вечера, и хвалиться нечего. Хвали дело к вечеру, а жизнь при смерти. Придёт ночь, так скажем, каков день был. Хвали сон, когда сбудется. Не говори гоп, пока не перескочишь.
фр. Pour vanter un beau jour attends sa fin (Чтобы похвалить хороший день, дождись его конца/вечера).
англ. Before the morning is away praise not the glory of the day (Пока не кончилось утро ‒ не хвали день). Praise a fair day at night (Хвали день вечером).
нем. Man soll den Tag nicht vor dem Abend loben (Не следует хвалить день накануне вечера).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ВЫСО́КІ ЦІСК,
ціск, значна большы за атмасферны ціск. Існуе ў паравых катлах, цыліндрах унутр. згарання, аўтаклавах, гідраўлічных прэсах (106—109 Па), у цэнтры Зямлі (да 109 Па), на многіх нябесных целах (у мільёны і нават мільярды разоў большы за ціск у цэнтры Зямлі). Заснавальнік фізікі высокіх ціскаў — амер. фізік П.У.Брыджмен.
Высокі ціск прыводзіць да дэфармацыі электронных абалонак атамаў, у выніку чаго зменьваюцца эл., магн., мех. і інш. ўласцівасці рэчываў. Пад высокім ціскам у некат. рэчывах адбываюцца паліморфныя ператварэнні з рэзкай зменай аб’ёму і эл. супраціўлення, значна зменьваецца пункт плаўлення, а паўправаднікі і дыэлектрыкі пераходзяць у металічны стан. Высокі ціск выкарыстоўваецца для атрымання матэрыялаў з асаблівымі фіз. ўласцівасцямі (звышцвёрдых, звыштрывалых, тэмператураўстойлівых і г.д.), напр. штучнага алмазу, кварцу высокай шчыльнасці; для гідраўлічнай экструзіі металаў (апрацоўка металаў метадам выціскання); для геафізікі і геахіміі зямных нетраў і г.д.
На Беларусі даследаванні па высокім ціску праводзяцца ў Ін-це фізікі цвёрдага цела і паўправаднікоў АН і інш.
Літ.:
Верещагин Л.Ф. Твердое тело при высоких давлениях: Избр. тр. М., 1981;
Влияние высоких давлений на вещество. Т. 1—2. Киев, 1987.
В.Б.Шыпіла.
т. 4, с. 324
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
де́ньги гро́шы, -шай ед. нет;
нали́чные де́ньги ная́ўныя гро́шы; гато́ўка;
◊
ни за каки́е де́ньги ні за які́я гро́шы;
быть при деньга́х мець гро́шы, быць пры граша́х;
бе́шеные де́ньги шалёныя гро́шы;
броса́ть де́ньги на ве́тер кі́даць гро́шы на ве́цер.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бо́льноI
1. нареч. балю́ча;
бо́льно уда́рить балю́ча ўда́рыць;
2. безл., в знач. сказ. балю́ча; (при употреблении без неопр.) балі́ць;
мне бо́льно слы́шать мне балю́ча чуць;
бо́льно уша́м баля́ць ву́шы;
бо́льно руке́ балі́ць рука́;
мне бо́льно мне балі́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
подвора́чиваться
1. (загибаться — о краях) падго́ртвацца; (о штанах) падка́свацца; (о рукавах) зака́свацца;
2. (о ноге) падваро́чвацца, выкру́чвацца; (при вывихе) выві́хвацца, спрыві́львацца; см. подвороти́ться, подвёртываться 2, 3;
3. страд. падго́ртвацца; падка́свацца; зака́свацца; падкру́чвацца, падмо́твацца; падваро́чвацца; см. подвора́чивать 1, 2.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)