Verbum

пераме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Змераць, памераць нанава, яшчэ раз. Перамераць куплены адрэз. □ Павел перамераў крокамі абодва пакоі — у дзяўчат ён быў крыху большы. Шахавец. Большасць галасоў паказала, што ўсю прыбалотную зямлю трэба перамераць і перарэзаць. Чорны.

2. Змераць, памераць усё, многае. Перамераць усё збожжа. Перамераць усе прысядзібныя ўчасткі.

3. перан. Разм. Шмат прайсці, пахадзіць па якой‑н. тэрыторыі. З таго часу шмат прайшло гадоў. Многа дарог перамералі мае ногі. Колас.

адгрыме́ць, ‑міць; зак.

1. Перастаць грымець (пра гром). Адгрымела ноччу навальніца, Птушак пазванчэлі галасы, І пяюць на сто ладоў сініцы — Пэўна, упіліся ад расы. Панчанка. Дождж прамачыў наскрозь Лясныя нетры. Гром адгрымеў. Чуваць быў толькі звон. Свірка. // Скончыць грымець (пра што‑н. гучнае). Адгрымеў развітальны салют з вінтовак. Лынькоў.

2. перан. Прайсці, закончыцца (пра што‑н. буйнае, шумнае). Адгрымела слава. □ Змоўклі бітвы. Развеяўся дым. Адгрымелі часы баявыя. Броўка. Вайна адгрымела. Салют Уславіў шляхі перамогі. Глебка.

про́йдзены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад прайсці.

2. у знач. прым. Які застаўся ззаду; пераадолены. Пройдзеныя кіламетры. □ — Тое, што ўчора было наватарствам, крокам наперад, сёння ўжо стала пройдзеным этапам. Васілёнак. // у знач. наз. про́йдзенае, ‑ага, н. Тое, што пераадолена, засталося ззаду. Замкнуліся глыбокія пласты над пройдзеным. Пысін.

3. у знач. прым. Вывучаны, выкладзены. Вучні паўтаралі пройдзеныя правілы, успаміналі правапіс цяжкіх слоў. Шыловіч. // у знач. наз. про́йдзенае, ‑ага, н. Тое, што ўжо вывучалася, выкладалася. Паўтараць пройдзенае.

лаз ​¹,

гл. лазы.

лаз ​², ‑а, м.

1. Невялікая адтуліна, шчыліна, праз якую можна прайсці, пранікнуць куды‑н. Зрабіць лаз у плоце. □ Волька адхінула кол, з асцярогай прасунулася ў лаз, і ўся вуліца — вось яна, перад вачыма, аж у самы канец. Марціновіч. Пад новую сцяну [дзед Андрэй] зрабіў лаз, на які лажылі вечка і засыпалі мятай, саломай і розным смеццем. Федасеенка.

2. Спец. Адтуліна ў сценцы апарата, машыны, катла і пад. для пранікнення ўнутр з мэтай агляду, рамонту, запраўкі.

прабі́ць, ‑б’ю, ‑б’еш, ‑б’е; ‑б’ём, ‑б’яце; пр. прабіў, ‑біла; заг. прабі; зак.

1. што. Ударамі праламаць што‑н.; прадзіравіць. На ямах дол. Страха бы здзьмута, Сцяну ў хляве прабіў снарад. Колас. // Ударамі або іншым спосабам зрабіць (дзірку, прабоіну). У бляшанцы з-пад кансерваў прабіў збоку тры дзіркі. Грамовіч. // Прайсці праз што‑н. з сілай, парушаючы цэласнасць чаго‑н. Вады паясок Пад сонцам іскрыцца, Прабіла пясок Ля ўзгорка крыніца. Нядзведскі. // Пранікнуць, прасачыцца праз што‑н. Сонца не магло прабіць шчыльную заслону. Савіцкі. // Спец. Прайсці, распрацаваць участак пароды.

2. што. Разм. Пракласці (дарогу, сцежку і пад.). Вазьму пілу, вазьму сякеру І ў пушчы шлях сабе праб’ю. Гурло.

3. што. Ударам накіраваць што‑н. куды‑н. Прабіць мяч.

4. Утварыць гук, адбіць удары. Райкомаўскі гадзіннік на сцяне паволі, не спяшаючыся, прабіў адзінаццаць. Пестрак. / у безас. ужыв. На каланчы прабіла шэсць гадзін, а Зачэпы ўсё не было. Асіпенка.

•••

Гарматай не праб’еш — а) пра ўпартага чалавека, якога нельга пераканаць; б) пра вялікую колькасць, збор народу.

Ілбом сцяны не праб’еш — пра марныя намаганні дасягнуць чаго‑н.

Прабіць сабе дарогу — дасягнуць поспеху.

Час прабіў гл. час.

пасажы́рскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да пасажыра, належыць пасажыру. Увесь таварны і пасажырскі рух спыніўся. Лынькоў. // Прызначаны для перавозкі пасажыраў. Гэта быў адзін з тых пасажырскіх самалётаў, якія курсіравалі на адлегласці не больш дзвюх гадзін палёту. Шамякін. А тут самае большае, як праз паўгадзіны на Кіеў павінен прайсці пасажырскі параход. Даніленка. // у знач. наз. пасажы́рскі, ‑ага, м. Разм. Поезд для перавозкі пасажыраў. Вось пасажырскі рушыў, перад намі паказаліся два таварныя саставы, вагоны прыгараднага цягніка, што стаяў у тупіку. С. Александровіч.