Érste
sub
1) m -n, -n пе́ршае чысло́ (месяца)
2)
das ~ und das Létzte — пача́так і кане́ц
3) m, f -n, -n пе́ршы, пе́ршая
der [die] ~ in der Klásse — пе́ршы ву́чань [пе́ршая вучані́ца] у кла́се
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
зато́н, ‑а, м.
Тое, што і затока. // Натуральны заліў або спецыяльнае месца на рацэ, прыстасаванае для зімоўкі і рамонту суднаў. З затока ў мора выйшаў першы сейнер. Звонак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абаро́нчы, ‑ая, ‑ае.
Які мае сваёй мэтай абарону. Абарончыя баі. Абарончая тактыка. // Прызначаны для абароны. Абарончыя збудаванні. Абарончы рубеж. □ Узвод Пазняка першы прарваўся праз абарончыя лініі ворага. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ро́згавіны ’першы скаромны дзень пасля Вялікага Посту’ (Др.-Падб.), ро́згаўкі ’тс’ (ТС), разгаве́нне ’тс’ (ТСБМ). Да разгавецца ’паесці першы раз пасля Посту’, якое з роз‑/раз‑ са значэннем ’ажыццяўленне дзеяння ў адваротным напрамку’ і гаве́ць ’пасціць і хадзіць у царкву, рыхтуючыся да споведзі’, якое са ст.-слав. говѣти ’быць набожным, богабаязным’, роднаснага лац. favēre, faveō ’ставіцца з прыхільнасцю, мець ласку’, умбр. fonēr ’прыемна абдуваць’, ст.-ісл. gá (< *gawiðō) ’шанаваць, быць набожным’ < і.-е. *ghau̯‑ē̯iō (Бернекер, 1, 338; Фасмер, 1, 432–434; Махэк₂, 181; Голуб-Ліер, 197; Младэнаў, 104; Скок, 1, 597).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
tom, ~u
м. том;
tom pierwszy — першы том;
w czterech ~ach — у чатырох тамах
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Вы́пустак ’аднагадовае цяля, жарабя’ (БРС, Янк. I, Шат., З нар. сл., Шатал., Мат. Гом., Клім.). Ад вы́пусціць з суф. ‑ак; параўн. азначэнне Янкоўскага (1, 56): ’маладняк, які першы год выпускаецца разам са статкам на пашу’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Наськапа́ць ’нашчапаць’ (віл.; раг., Сл. ПЗБ). Да ськапаць ’шчапаць’, што ў сваю чаргу са скяпаць (скепиць) ’шчапаць, калоць’ (Нас.) у выніку «пераносу» мяккасці з другога на першы зычны, што прывяло да ліквідацыі нетыповага спалучэння ‑КЯ‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
атла́нт, ‑а, М ‑нце, м.
1. Мужчынская статуя, якая падтрымлівае перакрыцце будынка, порціка і звычайна прыстаўляецца да сцяны або калоны. Атланты Эрмітажа.
2. Першы шыйны пазванок у вышэйшых пазванковых.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дванаццацігадо́вы, ‑ая, ‑ае.
1. Узростам у дванаццаць год. Першы ліст .. [Галіна Пятроўна] напісала ў Маскву маме і свайму дванаццацігадоваму сыну Валерыку. Шамякін.
2. Працягласцю ў дванаццаць год. Дванаццацігадовы перапынак у працы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кангрэ́с, ‑у, м.
1. З’езд, нарада, звычайна ў міжнародным маштабе. Сусветны кангрэс прыхільнікаў міру. Першы кангрэс Камуністычнага Інтэрнацыянала.
2. Заканадаўчы орган (парламент) у ЗША і некаторых краінах Лацінскай Амерыкі.
[Ад лац. congressus — сустрэча, сход.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)