абшы́ць, ‑шыю, ‑шыеш, ‑шые; зак., каго-што, чым.
1. Прышыць (галун, футру і пад.) па краях чаго‑н., аблямаваць. Абшыць паліто футрам. // Абкідаць швы ў чым‑н.
2. Абабіць усю паверхню дошкамі, лістамі бляхі і пад. Рабочыя паставілі каркас, абшылі яго плітамі, накрылі дах, і праз пяць дзён на будаўнічай пляцоўцы ўжо ўзвышаўся новы прыгожы дом. «Звязда». Сяк-так звязаць жэрдкі.. [Манг] паспеў праз тры дні, але засталося самае галоўнае: абшыць іх. Маўр. // Нашыўшы (матэрыю, скуру і пад.), абцягнуць. Абшыць пасылку.
3. Пашыць усё неабходнае для каго‑н. Трэба абмыць і абшыць сям’ю, а вечарам аж да поўначы — прасніца, пад вясну — кросны. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́раб, ‑а; мн. карабы, ‑оў; м.
1. Пасудзіна, сплеценая з дубу, саломы і пад., для захоўвання, пераноскі, упакоўкі чаго‑н. Залез з перапуду [мужык] на гару і схаваўся там у кораб з пер’ем. Якімовіч. [Рыбакі] паставілі на фурманку вялізны кораб са шчупакамі, потым такі ж кораб з акунямі, і яшчэ адзін — з сялявай. В. Вольскі.
2. Разм. Тое, што і каробка (у 2 знач.). Некалькі год назад на цэнтральнай вуліцы горада высіўся між руін пануры, суровы кораб дома. Мележ.
•••
Поўны кораб — вельмі многа (звестак, навін і пад.).
Сем карабоў — вельмі многа (нагаварыць, наабяцаць і пад.).
Як з кораба — у вялікай колькасці (валіцца, сыпацца і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нара́, ‑ы; мн. норы, нор; ж.
Паглыбленне пад зямлёй, часта з некалькімі хадамі, якое вырыта жывёлінай і служыць ёй жыллём. Барсуковая нара. Мышыныя норы. □ [Ракі] мясціліся ў старых карчах, а то глыбока пад берагам, у спецыяльных норах-пячурках. Лынькоў. А нара мае два выхады: адзін наверх, а другі пад ваду. Маўр. // Ход ці паглыбленне, зробленае з якой‑н. мэтай. Саўка звярнуў з дарогі, пайшоў пад стог і спыніўся. Тут можна і адпачыць. Выскуб у стозе нару і зашыўся ў .. сена. Колас. // перан. Разм. Пра малое, цёмнае памяшканне, жыллё. [Гурын] амаль нікуды не вылазіць са сваёй нары — баіцца спаткацца з былымі таварышамі. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падця́ць, падатну, падатнеш, падатне; падатнём, падатняце; зак., што.
Разм.
1. Падагнуць пад сябе або прыціснуць да сябе (ногі, калені і пад.). Паспрабаваў [Васіль] падцяць пад сябе параненую нагу і не змог. Востры боль укалоў у самае сэрца. Сачанка. Спалохаліся ваўкі смелай дзяўчыны, падцялі хвасты ды падаліся ў гушчар. Якімовіч. // Шчыльна стуліць, сціснуць губы. — Эт, гаворыш абы-што, — Сцёпа пакрыўджана падцяў губы. — Я да цябе з адкрытым сэрцам, а ты — смяешся... Курто.
2. Адсячы, падрэзаць. Для яблыні загад сухі і строгі: Сысці з дарогі. Тупы тапор падцяў яе пад корань. Бічэль-Загнетава.
•••
Падцяць хвост — тое, што і падціснуць хвост (гл. падціснуць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зні́зіць, зні́жу, зні́зіш, зні́зіць; зні́жаны; зак., каго-што.
1. Апусціць ніжэй, зменшыць вышыню (напр., палёту) чаго-н.
З. самалёт.
2. перан. Зрабіць ніжэйшым (па ступені, велічыні, інтэнсіўнасці і пад.).
З. сабекошт.
З. патрабаванні.
|| незак. зніжа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. зніжэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
інспірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак. і незак., што (кніжн.).
1. Выклікаць з’яўленне чаго-н.
І. з’яву рэдукцыі.
2. Нагаворамі, падбухторваннем вы́клікаць (выкліка́ць) у каго-н. якія-н. думкі, погляды і пад.
І. беспарадкі.
|| наз. інспіра́цыя, -і, ж. і інспірава́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кавале́р¹, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Мужчына, які танцуе з дамай, суправаджае яе на гулянні, а таксама які заляцаецца да дзяўчыны; паклоннік.
Яна чакае свайго кавалера.
2. Малады чалавек, халасты мужчына (разм.).
Сын бярэцца ўжо пад кавалера.
|| прым. кавале́рскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
казема́т, -а, М -ма́це, мн. -ы, -аў, м.
1. Абарончае збудаванне для ўкрыцця ад бомб і снарадаў праціўніка, захоўвання боепрыпасаў і пад., а таксама браніраванае памяшканне на караблях (спец.).
2. Адзіночная камера ў крэпасці, турме для трымання зняволеных.
|| прым. казема́тны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
но́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.
1. гл. нага.
2. Апора, стойка (стала, крэсла і пад.).
Н. крэсла.
3. Ніжняя частка грыба або сцябло расліны.
4. Рассоўная частка некаторых інструментаў (спец.).
Н. цыркуля.
◊
Казіная ножка — самаробная папяроса ў выглядзе люлькі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
няста́ча, -ы, ж.
1. Адсутнасць каго-, чаго-н. у неабходнай колькасці; недахоп.
Н. рабочых.
2. Выяўленая пры праверцы чаго-н. недастача грашовых, матэрыяльных сродкаў, тавараў і пад.
Пакрыць нястачу тэрмінова.
3. Адсутнасць сродкаў для існавання; беднасць.
Прыціснутыя нястачаю, людзі шукалі пабочных заробкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)