Verbum

спе́лы, -ая, -ае.

1. Які паспеў, выспеў, стаў прыгодным для ўжывання.

С. яблык.

2. перан. Які дасягнуў вопытнасці, майстэрства (пра музыканта, артыста, мастака і пад.).

3. перан. Дасканалы, грунтоўна абдуманы; закончаны.

Спелыя думкі.

|| наз. спе́ласць, -і, ж.

супрацьле́глы, -ая, -ае.

1. Размешчаны насупраць; які ідзе, вядзе ў адваротным кірунку.

С. бераг ракі.

2. Які карэнным чынам адрозніваецца ад чаго-н., не сумяшчальны з чым-н.

Супрацьлеглыя паняцці.

|| наз. супрацьле́гласць, -і, ж. (да 2 знач.).

тэза́ўрус, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

1. Слоўнік мовы, які мае на мэце поўнае адлюстраванне ўсёй яе лексікі.

2. Слоўнік або звод дадзеных, які поўнасцю ахоплівае тэрміны, паняцці якой-н. спецыяльнай сферы.

|| прым. тэза́ўрусны, -ая, -ае.

фальшы́вы, -ая, -ае.

1. Які мае ў сабе фальш, уводзіць у зман; несапраўдны, падроблены.

Фальшывая даведка.

2. Які не адпавядае сапраўднасці, ісціне; памылковы.

Фальшывая нота.

3. Прытворны, няшчыры, крывадушны.

Фальшывае спачуванне.

Фальшывыя людзі.

|| наз. фальшы́васць, -і, ж.

цярпі́мы, -ая, -ае.

1. Такі, які можна цярпець, з якім можна мірыцца.

Цярпімыя ўмовы жыцця.

2. Які ўмее мірыцца з кім-, чым-н.; памяркоўны.

Цярпімыя адносіны да чаго-н.

|| наз. цярпі́масць, -і, ж.

Ц. да чужых выказванняў.

шапяля́вы, -ая, -ае.

1. Які вымаўляе свісцячыя гукі (с,

з) падобна да шыпячых (ш, ж).

Шапялявае дзіця.

2. Пра свісцячыя зычныя гукі: які вымаўляецца блізка да шыпячых.

Ш. гук.

Шапялява (прысл.) вымаўляць «с».

|| наз. шапяля́васць, -і, ж.

шкло... (а таксама шкла...).

Першая частка складаных слоў са знач.:

1) які мае адносіны да шкла, які ўтрымлівае ў сабе шкло, напр.: шклобетонны, шкловытворчасць, шкложалезабетон, шклокераміка, шклоруберойд, шклотканіна, шклоцэмент;

2) зроблены са шкла, напр.: шкловалакно, шкломазаіка, шклотавары.

ізго́й, -я, мн. -і, -яў, м.

1. Старажытнарускі сацыяльны тэрмін, якім абазначалі чалавека, што страціў сувязь са сваёй сацыяльнай групай, напр., прыгонны селянін, які выкупіўся на волю, купец, які збяднеў, згалеў.

2. перан. Чалавек, якога ігнаруюць або праследуюць, які страціў сваё становішча ў грамадстве, адшчапенец.

Праз сваю фанабэрыстасць хлопец хутка зрабіўся сапраўдным ізгоем сярод моладзі.

|| прым. ізго́йскі, -ая, -ае (да 1 знач.).

асабі́сты, -ая, -ае.

1. Які належыць, уласцівы якой-н. асобе, прызначаны для абслугі якой-н. асобы.

Асабістая бібліятэка.

Асабістая думка.

2. Які датычыцца якой-н. асобы, закранае яе інтарэсы, накіраваны на якую-н. асобу, звязаны з прыватным, сямейным жыццём.

Асабістая крыўда.

Асабістае шчасце.

Спалучэнне асабістага (наз.) з грамадскім.

3. Які ажыццяўляецца якой-н. асобай, зыходзіць ад якой-н. асобы.

А. прыклад.

Асабістая ініцыятыва.

сапра́ўдны, -ая, -ае.

1. Які адпавядае рэчаіснасці, аўтэнтычны, рэальны, праўдзівы.

С. дакумент.

2. Які захоўвае сваю сілу, дзейнічае.

Білет с. тры дні.

3. Які з’яўляецца лепшым узорам чаго-н., ідэалам каго-, чаго-н.

С. мастак.

Сапраўдная дружба.

4. Пра адмоўныя якасці каго-н. (разм.).

С. дурань.

○

Сапраўдны лік — у матэматыцы: усякі лік, дадатны або адмоўны, цэлы або дробавы.

|| наз. сапра́ўднасць, -і, ж.