радыёуніверсітэ́т, ‑а, М ‑тэце, м.
Сістэматычныя перадачы па радыё (лекцыі, кансультацыі, гутаркі), якія маюць на мэце павышэнне ведаў у пэўнай галіне і разлічаны на пастаянных слухачоў. Радыёуніверсітэт культуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сюррэалі́зм, ‑у, м.
Мадэрнісцкі кірунак у мастацкай культуры 20 ст., які абвясціў крыніцай мастацтва сферу падсвядомага (інстынкты, галюцынацыі, сны), а яго метадам — разрыў лагічных сувязей, замененых суб’ектыўнымі асацыяцыямі.
[Фр. surrealisme — звышрэалізм.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
культу́ра, ‑ы, ж.
1. толькі адз. Сукупнасць дасягненняў грамадства ў вытворчым, грамадскім і культурным жыцці. Матэрыяльная культура. Духоўная культура. Агульначалавечая культура. Гісторыя культуры.
2. Узровень такіх дасягненняў у пэўную эпоху ў якога‑н. народа або класа. Сацыялістычная культура. Культура Старажытнага Рыма. // Спец. Агульнасць археалагічных помнікаў пэўнай эпохі ў развіцці першабытнага грамадства. Культура штрыхаванай керамікі.
3. толькі адз. Ступень, ўзровень развіцця якой‑н. асобнай галіны гаспадарчай, духоўнай або разумовай дзейнасці. Культура мовы. Культура земляробства. Культура вытворчасці. // Сукупнасць умоў, неабходных для жыцця адукаванага чалавека. Культура быту.
4. толькі адз. Адукаванасць, культурнасць, выхаванасць. Чалавек высокай культуры.
5. толькі адз. Развядзенне, вырошчванне якой‑н. расліны; культываванне. Культура бульбы. Культура пшаніцы. // Апрацоўка. Культура глебы.
6. Расліна, якая разводзіцца, вырошчваецца. Кармавыя культуры. Тэхнічныя культуры.
7. Мікраарганізмы (бактэрыі, дрожджы, некаторыя грыбы), вырашчаныя ў пажыўным асяроддзі. Культура стрэптакокаў.
•••
Фізічная культура — усебаковае ўдасканаленне і ўмацаванне чалавечага цела шляхам фізічных практыкаванняў, захоўвання правільнага рэжыму.
[Лац. cultura.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
класі́чны, -ая, -ае.
1. гл. класіцызм.
2. Які з’яўляецца класікам (у 1 знач.); створаны класікам, класікамі.
Беларускі к. пісьменнік.
Руская класічная літаратура.
3. Які мае адносіны да старажытнай грэка-рымскай культуры; антычны.
Класічная трагедыя.
Класічныя мовы.
4. Звязаны з вывучэннем антычных моў і літаратур.
Класічная філалогія.
5. Тыповы, характэрны.
К. прыклад.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Музей ’музей, дзе знаходзяцца, вывучаюцца і выстаўляюцца на агляд помнікі матэрыяльнай і духоўнай культуры, прыроды’ (ТСБМ, Яруш.). Праз рус. мову (Крукоўскі, Уплыў, 77), у якой з польск. muzeum ці з ням. Museum ад лац. museum < ст.-грэч. μουσεῖον ’які належыць музам’. (Фасмер, 3, 5). Да му́за (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Старажня́ ‘рыбалоўная снасць (рагулька з шнурам)’ (маг., Помнікі гісторыі і культуры Беларусі, 1972, 4, 56), сторо́жня ‘стаўная вуда на шчупакоў’ (ТС, Нар. Гом.). Да старажыць ‘пільнаваць’, параўн. сто́рож ‘стаўная вуда на шчупакоў; нацягнуты шнурок у рыбалоўнай прыладзе, які сігналізуе аб наяўнасці злоўленай рыбы’ (ТС). Гл. стораж.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ка́к-то нареч.
1. (неопределённым образом, однажды) не́як, нейк;
ка́к-то непоня́тно не́як (нейк) незразуме́ла;
ка́к-то я ви́дел его́ не́як я ба́чыў яго́;
2. (при перечислении) як, як напры́клад;
зерновы́е культу́ры, ка́к-то — пшени́ца, рожь, овёс зе́рневыя культу́ры, як — пшані́ца, жы́та, авёс.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
некульту́рнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць некультурнага, нізкі ўзровень культуры; бескультурнасць. Як чалавек адукаваны, асістэнт не можа спакойна глядзець на тую некультурнасць і неахайнасць, што б’е ў вочы на кожным кроку. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
размнажа́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да размножыцца.
2. Аднаўляць патомства (пра раслінныя і жывёльныя арганізмы). Амаль усе палявыя культуры размнажаюцца насеннем. Рыбы размнажаюцца ікрой.
3. Зал. да размнажаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цеплалюбі́вы, ‑ая, ‑ае.
Які баіцца ўздзеяння нізкіх тэмператур, любіць цяпло. Цеплалюбівыя культуры. □ Тамара Сяргееўна расказвала далей, як савецкія людзі навучыліся вырошчваць цеплалюбівыя расліны і дрэвы ў суровых умовах поўначы. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)