яйцо́ ср.
1. в разн. знач. яйцо́;
куры́нае я. — кури́ное яйцо́;
крышта́льнае я. — хруста́льное яйцо́;
шакала́днае я. — шокола́дное яйцо́;
2. анат. яи́чко; яйцо́;
3. биол. яйцо́; яйцекле́тка;
◊ я́йцы ку́рыцу не ву́чаць — я́йца ку́рицу не у́чат;
як ку́рыца з яйцо́м (насі́цца) — (з кім, чым) как ку́рица с яйцо́м (носи́ться) (с кем, чем);
не ва́рты вы́едзенага яйца́ — погов. не сто́ит вы́еденного яйца́;
з-пад су́чкі яйцо́ ўкрадзе́ — (о ловкаче, воре) погов. из-под су́чки яйцо́ ута́щит
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кіда́цца несов.
1. (бросать друг в друга) броса́ться, кида́ться;
2. броса́ться, устремля́ться;
3. разг. па́дать;
4. (нападать) броса́ться, кида́ться;
5. (прыгать, устремляться вниз) кида́ться, броса́ться;
6. (в сторону) броса́ться, шара́хаться;
2-6 см. кі́нуцца 1-5;
7. (не дорожить кем-, чем-л.) броса́ться;
8. (кое-как жить) мы́каться; го́ре мы́кать;
◊ асо́ю ў во́чы к. — лезть в глаза́ осо́ю;
к. ў но́гі — па́дать (припада́ть) к нога́м;
к. на шы́ю — (каму) броса́ться на ше́ю (кому);
к. сло́вамі — броса́ться слова́ми
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заня́цца I сов.
1. приступи́ть к заня́тиям, заня́ться;
з. наву́кай — заня́ться нау́кой;
з. трэніро́ўкай — заня́ться трениро́вкой;
з. з адстаю́чымі ву́чнямі — заня́ться с отстаю́щими ученика́ми;
2. (проявить внимание к кому-л.) заня́ться;
з. хво́рым — заня́ться больны́м;
3. разг. (с кем-, чем-л.) связа́ться;
нашто́ ты з ім ~ня́ўся? — заче́м ты с ним связа́лся?
заня́цца II сов.
1. (начать светать) заня́ться;
~няло́ся на ра́ніцу — у́тро заняло́сь;
2. заня́ться, загоре́ться;
на́ша ха́та ~няла́ся ад сусе́дняй — на́ша изба́ заняла́сь (загоре́лась) от сосе́дней
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ператвары́ць сов.
1. преврати́ть, обрати́ть;
п. краі́ну ў квітне́ючы сад — преврати́ть страну́ в цвету́щий сад;
вёску ~ры́лі ў ву́зел абаро́ны — дере́вню преврати́ли в у́зел оборо́ны;
п. у жарт — преврати́ть (обрати́ть) в шу́тку;
2. преобрази́ть;
п. зямлю́ — преобрази́ть зе́млю;
3. (в дело, в жизнь) претвори́ть, воплоти́ть;
п. ма́ры ў жыццё — претвори́ть (воплоти́ть) мечты́ в жизнь;
4. (у каго, што) фольк. преврати́ть, оберну́ть (в кого, что, кем, чем);
чараўні́ца ~ры́ла чалаве́ка ў дрэ́ва — колду́нья преврати́ла челове́ка в де́рево
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
глава́I ж.
1. (главное лицо) галава́, -вы́ ж.; (председатель) старшыня́, -ні́ м.; (руководитель) кіраўні́к, -ка́ м.; (вождь) правады́р, -ра́ м.;
глава́ прави́тельства кіраўні́к ура́да;
глава́ семьи́ галава́ сям’і́ (старэ́йшы ў сям’і́);
2. архит. ку́пал, -ла м.;
3. (голова) уст. галава́, -вы́ ж.;
склони́ть главу́ схілі́ць галаву́;
◊
во главе́ с (кем) на чале́ з (кім);
быть (идти́, стоя́ть) во главе (кого, чего) быць (ісці́, стая́ць) на чале́ (каго, чаго);
поста́вить, положи́ть во главу́ угла́ паста́віць, пакла́сці ў асно́ву (у асно́ву асно́ў).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тень ж.
1. цень, род. це́ню м.;
2. (затенённое место) цень, род. це́ню м., цянёк, род. цяньку́ м.; халадо́к, -дку́ м.;
отдыха́ть в тени́ адпачыва́ць у цяньку́ (у халадку́);
3. перен. цень, род. це́ню м.;
и те́ни нет сомне́ния і це́ню няма́ сумне́ння;
на лице́ промелькну́ла тень беспоко́йства па тва́ры прамільгну́ў цень неспако́ю;
◊
наводи́ть тень наво́дзіць цень;
оста́лась одна́ тень заста́ўся адзі́н цень;
держа́ться в тени́ трыма́цца ў цяні́;
ходи́ть за ке́м-л. как тень хадзі́ць за кім-не́будзь як цень.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзве́ры ед. нет дверь ж.;
○ глухі́я дз. — глуха́я дверь;
ца́рскія дз. — церк. ца́рские врата́;
◊ палі́тыка адчы́неных дзвярэ́й — поли́тика откры́тых двере́й;
лама́цца (бі́цца) у адчы́неныя дз. — ломи́ться в откры́тую дверь;
дзень адчы́неных дзвярэ́й — день откры́тых двере́й;
пры зачы́неных дзвяра́х — при закры́тых дверя́х;
паказа́ць на дз. — (каму) показа́ть (указа́ть) на дверь (кому);
дз. ў дз. — дверь в дверь;
сту́кацца ў дз. — стуча́ться в дверь;
зачыні́ць дз. — (перад кім) закры́ть дверь (перед кем);
бра́знуць дзвяра́мі — хло́пнуть две́рью;
дз. не стыка́юцца — дверь не закрыва́ется
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
займа́цца I несов.
1. (приступать к занятиям) занима́ться;
2. (проявлять внимание к кому-л.) занима́ться;
3. разг. (с кем, чем-л.) свя́зываться;
1-3 см. заня́цца I;
4. занима́ться; учи́ться;
ву́чні ~ма́юцца ў шко́ле ў дзве зме́ны — ученики́ занима́ются (у́чатся) в шко́ле в две сме́ны;
5. промышля́ть; занима́ться;
з. рыбало́ўствам — занима́ться рыболо́вством;
6. страд. занима́ться; развлека́ться; см. займа́ць 1;
◊ з. бала́чкамі — ля́сы точи́ть
займа́цца II несов.
1. (начинать светать) занима́ться;
2. загора́ться, занима́ться;
1, 2 см. заня́цца II;
◊ з. на дзень — бре́зжить, бре́зжиться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ка́ша ж., в разн. знач. ка́ша;
прасяна́я к. — пшённая ка́ша;
у яго́ ў галаве́ к. — у него́ в голове́ ка́ша;
◊ к. ў ро́це — (у каго) ка́ша во рту (у кого);
даць бяро́завай ка́шы — дать берёзовой ка́ши;
завары́лася к. — завари́лась ка́ша;
ка́шы не зва́рыш — (з кім) ка́ши не сва́ришь (с кем);
бо́ты ка́шы про́сяць — сапоги́ ка́ши про́сят;
ма́ла ка́шы еў — ма́ло ка́ши ел;
расхлёбваць ка́шу — расхлёбывать ка́шу;
ма́слам ка́шу не сапсуе́ш — посл. ка́шу ма́слом не испо́ртишь;
аржана́я к. сама́ сябе́ хва́ліць — посл. ржана́я ка́ша сама́ себя́ хва́лит
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
состоя́ть несов.
1. (иметь в своём составе) склада́цца;
2. (заключаться) заключа́цца;
в чём состоя́т мои́ обя́занности? у чым заключа́юцца мае́ абавя́зкі?;
3. (кем, чем) з’яўля́цца, быць;
состоя́ть корреспонде́нтом газе́ты з’яўля́цца карэспандэ́нтам газе́ты;
4. (при ком, при чём, в должности) знахо́дзіцца;
состоя́ть при главнокома́ндующем знахо́дзіцца пры галоўнакама́ндуючым;
5. (быть, находиться в каком-л. состоянии, положении) знахо́дзіцца, быць; (на учёте — ещё) стая́ць;
состоя́ть в бра́ке знахо́дзіцца (быць) у шлю́бе;
состоя́ть под судо́м быць (знахо́дзіцца) пад судо́м;
состоя́ть на иждиве́нии быць (знахо́дзіцца) на ўтрыма́нні;
состоя́ть на учёте знахо́дзіцца (быць, стая́ць) на ўлі́ку.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)