узвы́сіць сов.

1. (построить) возвы́сить; возвести́;

ху́тка навасёлы ўзвы́сяць но́вы буды́нак шко́лы — ско́ро новосёлы возвы́сят (возведу́т) но́вое зда́ние шко́лы;

2. (увеличить) повы́сить; (цену — ещё) вздуть;

у. фунда́мент — повы́сить фунда́мент;

у. цэ́ны на прамысло́выя тава́ры — повы́сить (вздуть) це́ны на промы́шленные това́ры;

3. (придать более высокое общественное положение или значение) возвы́сить, подня́ть;

у. каго́е́будзь у вача́х і́ншых — возвы́сить (подня́ть) кого́-л. в глаза́х други́х;

4. (о голосе) возвы́сить

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

приба́вить сов.

1. (добавить) дада́ць, даба́віць;

приба́вить со́ли в суп дада́ць (даба́віць) со́лі ў суп;

2. (увеличить) прыба́віць; павялі́чыць (што);

приба́вить ша́гу прыба́віць кро́ку;

приба́вить зарпла́ту прыба́віць (павялі́чыць) зарпла́ту;

3. (сказать или написать в дополнение) дада́ць;

приба́вить от себя́ дада́ць ад сябе́;

4. (в весе) разг. прыба́віць, прыба́віцца, прыбы́ць;

она́ приба́вила в ве́се не́сколько килогра́ммов яна́ прыба́віла (прыба́вілася, прыбыла́) у вазе́ на не́калькі кілагра́маў;

5. перен. (преувеличить) разг. перабо́льшыць, перавялі́чыць; (приврать) прыхлусі́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

отложи́ть сов.

1. (положить в сторону или отдельно) адлажы́ць, мног. паадклада́ць, паадкла́дваць;

отложи́ть кни́гу адлажы́ць кні́гу;

2. (перенести на более поздний срок) адлажы́ць, адкла́сці;

отложи́ть заседа́ние адлажы́ць (адкла́сці) пасяджэ́нне;

3. уст. (опустить, отвернуть) адлажы́ць, мног. паадклада́ць, паадкла́дваць;

отложи́ть воротни́к адлажы́ць каўне́р;

4. (лошадей) адпрэ́гчы, мног. паадпрага́ць;

5. биол. адкла́сці, мног. паадклада́ць, паадкла́дваць;

отложи́ть икру́ адкла́сці ікру́;

6. геол. адкла́сці, мног. паадклада́ць, паадкла́дваць;

отложи́ть пласт (слой) чего́-л. адкла́сці пласт (сло́й) чаго́е́будзь;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Ліха, лі́хо, лі́ка, лі́хінько ’бяда, гора, зло, няшчасце’ (ТСБМ, Нас., Сцяшк., Яруш., Бяльк., Шат., Грыг., Растарг., ТС, Сл. ПЗБ, Янк. 1; КЭС, лаг.; паўд.-усх., КЭС), ’боль’, ’нячыстая сіла, чартаўшчына’ (Нас.); ’эпілепсія’ (бялын., Нар. сл.), ’блага, кепска’ (КЭС, лаг.; ТС, Бяльк., ТСБМ), ліхо́ ’моташнасць’ (іўеў., Сцяшк. Сл.), лі́хо паду́шчае, паду́шчэ лі́хо ’эпілепсія’ (Сл. ПЗБ, ТС); ліхі́, ліхі́й, ліхы́й, лыхы́й, лыхе́й ’благі, паганы, дрэнны’, ’нядобры’, ’злы (аб сабаку)’, ’хворы, худы, састарэлы, стары’, ’д’ябал’, ’смелы, удалы, маладзецкі’, ’рэзвы, жвавы, хуткі, імклівы (аб кані)’, ’адваротны бок матэрыі, адзення’ (Нас., Яруш., Мал., Бес., Касп., Шат., Янк. 1, Сцяшк., Маш., Мат. Гом., Клім., Федар. 1, ТСБМ, ТС, Сл. ПЗБ, Ян.; КЭС, лаг.; слонім., Нар. лекс.); ст.-бел. лихий ’нядобры, паганы, нізкаякасны, стары, непрыдатны’, ’злы, нячэсны, варожы’, ’неспрыяльны, непадыходзячы’ і другаснае (Булахаў, Гіст., 115) ’левы’. Укр. лихо, рус. лихо ’зло, бяда, няшчасце’, смал. ’нячыстая сіла’, ’злы лёс’, валаг., арханг. ’гора, смутак’; перм., алан. ’гультайства’, арханг. ’задавальненне’; ст.-рус. лихо ’зло’, ’лішка’, ’прыбыль’; польск. licho, драг. lich ’няцотны лік’, а з XVII ст. ’зло, няшчасце, бяда’, ’д’ябал’, каш. ’няшчасце’, ’няўдача, няпоспех’, чэш. licho ’няцотны лік’, ’няшчасце’, ’нячысцік’, мар. lichó ’няцотны’, славац. у выразах sudo licho, četno či licho, серб.-харв. та̏ко или лијо, ст.-слав. токъмоѥ и лихоѥ ’цот і лішка’, балг. лихо ’тупы чалавек’, прасл. lixo. Утворана ад прыметніка lixъ (укр. лихий, рус. лих, лихой, ст.-рус. лихый; польск., н.-луж. lichy, в.-луж. lichi, чэш., славац. lichú, славен. lȋh, серб.-харв. ли̑х, балг. лих, ст.-слав. лихъ) агульнай лініяй развіцця семантычнай структуры кораня якога lix‑ у слав. мовах быў, па-першае, пераход ад сінкрэтызму першапачатковага значэння кораня да расчлененых палярных якасных значэнняў: ’які перавышае норму’ і ’які не дасягае нормы’, па-другое, фарміраванне другасных якасных значэнняў, уласцівых усім або некаторым асобным слав. мовам, напрыклад н.-луж. ’свабодны’, рус. ’смелы, зухаваты’ (Сіліна, ОЛА–1975, 38). Узыходзіць да і.-е. *leiku̯‑so < *leiku̯‑ ’пакідаць’ (ст.-грэч. λείψᾰνον ’рэшта, астатак’, λειψό‑θριξ ’той, хто згубіў валасы’, лац. relinquō, ‑ere, relietus ’пакідаю’, літ. liẽkas ’няцотны, які застаецца пакінуты’, ãtlykis ’перапынак пасля работы’, лат. lìeks ’лішні, празмерны’, ст.-інд. rinákti ’пакідае, уступае’ (Фасмер, 2, 505; Слаўскі, 4, 228–229; 237–239; Бязлай, 2, 140. Махэк₂ (333) у прасл. lixъ бачыць дзве лексемы: 1) ’лішні, няцотны’; 2) ’злы, благі’. Няма падстаў). Сюды ж ліхам ’дрэнна; не так, як трэба; навыварат’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вы́лецець сов.

1. (летя, появиться откуда-л.) вы́лететь; (о птицах — ещё) вы́порхнуть;

2. перен. (стремительно выехать или выбежать) вы́лететь;

3. (полететь, начать полёт) вы́лететь, улете́ть;

у Маскву́ ~цеў самалёт — в Москву́ вы́летел (улете́л) самолёт;

4. (выпасть) вы́лететь;

ад вы́буху ~целі шы́бы — от взры́ва вы́летели стёкла;

5. перен., разг. вы́лететь;

в. са слу́жбы — вы́лететь со слу́жбы;

в. з галавы́ — вы́лететь из головы́;

в. кулём — вы́лететь ку́барем;

в. ку́ляй — вы́лететь пу́лей

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

варо́чаць I несов.

1. (взятое или утраченное) возвраща́ть; (силы, здоровье и т.п. — ещё) восстана́вливать;

2. (заставлять вернуться) возвращать

варо́чаць II несов.

1. (с боку на бок) воро́чать, повора́чивать; (сено) вороши́ть, шевели́ть;

2. опроки́дывать, вали́ть;

3. (вокруг оси) верте́ть, враща́ть;

4. (двигать) шевели́ть;

ледзь в. языко́ме́ле шевели́ть языко́м;

5. наклоня́ть, клони́ть;

6. перен., разг. (распоряжаться) воро́чать, вороти́ть;

в. спра́вамі — воро́чать (вороти́ть) дела́ми;

в. мазга́мі — шевели́ть мозга́ми;

го́ры в. — го́ры воро́чать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

наза́д нареч., в разн. знач. наза́д; (на прежнее место или в прежнее положение — ещё) обра́тно; (о движении — ещё) вспять;

азірну́цца н. — огляну́ться наза́д;

вярну́цца н. — верну́ться наза́д (обра́тно);

закла́сці ру́кі н. — заложи́ть ру́ки наза́д;

ты́дзень (таму́) н. — неде́лю (тому́) наза́д;

павярну́ць н. — поверну́ть наза́д (вспять);

павярну́ць ко́ла гісто́рыі н. — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять;

браць — сло́ва н. брать сло́во обра́тно (наза́д);

крок напе́рад, два кро́кі н. — шаг вперёд, два ша́га наза́д

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

пыта́нне ср., в разн. знач. вопро́с м.;

адказа́ць на п. — отве́тить на вопро́с;

нацыяна́льнае п. — национа́льный вопро́с;

паста́віць п. на абмеркава́нне — поста́вить вопро́с на обсужде́ние;

пакі́нуць п. адкры́тым — оста́вить вопро́с откры́тым;

п. го́нару — вопро́с че́сти;

рытары́чнае п. — ритори́ческий вопро́с;

жано́чае п. — же́нский вопро́с;

балю́чае п. — больно́й вопро́с;

п. жыцця́ і (або́) сме́рці — вопро́с жи́зни и (и́ли) сме́рти;

паста́віць п. ру́бам — поста́вить вопро́с ребро́м;

пракля́тае п. — прокля́тый вопро́с;

во́страе п. — жгу́чий вопро́с

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

умо́ва ж.

1. в разн. знач. усло́вие ср.; угово́р м.;

вы́канаць ~ву — вы́полнить усло́вие (угово́р);

у дагаво́р уклю́чана ўмо́ва аб тэ́рмінах пла́ты — в догово́р вклю́чено усло́вие о сро́ках платежа́;

вы́ставіць пэ́ўныя ўмо́вы — вы́ставить

определённые усло́вия;

гэ́та магчы́ма пры адно́й ~веэ́то возмо́жно при одно́м усло́вии;

2. только мн. или преимущественно мн., в др. знач. усло́вия;

~вы карыста́ння — усло́вия по́льзования;

жыць у до́брых ~вах — жить в хоро́ших усло́виях;

гістары́чныя ўмо́вы — истори́ческие усло́вия

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

урэ́заць сов.

1. прям., перен. уре́зать;

у. крысо́ — уре́зать полу́;

у. расхо́ды — уре́зать расхо́ды;

2. вре́зать, вста́вить;

у. замо́к у дзве́ры — вре́зать (вста́вить) замо́к в дверь;

3. разг. наре́зать; отре́зать (немного);

у. хле́ба — отре́зать хлеба;

4. разг. (о музыке) гря́нуть;

у. по́льку — гря́нуть по́льку;

5. прост. (сделать или сказать что-л. неожиданное) отколо́ть;

6. прост. груб. сма́зать, уда́рить;

у. па тва́ры — сма́зать (уда́рить) по лицу́;

у. шту́ку — отколо́ть но́мер; отмочи́ть шту́ку

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)