substance [ˈsʌbstəns] n.

1. рэ́чыва, матэ́рыя, субста́нцыя

2. fml су́тнасць, сэнс;

in substance па су́тнасці, факты́чна

3. fml бага́цце;

a man of substance fml замо́жны чалаве́к

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Сурмі́ла ’нязграбны і суровы, непамяркоўны чалавек’ (Янк. 3.), ’тоўсты вялікі мужык’ (пух., ЭШ), ’маўклівы чалавек’ (Мат. Гом.), сурмі́ло ’непрыветлівы, змрочны, павольны чалавек’ (ТС). Магчыма, да сурма 2; аб суф. ‑іла гл. Сцяцко, Афікс. наз., 107. Параўн., аднак, сурмі́цца ’хмурыцца’ (Гарэц. 1), укр. дыял. сурма́чити ’хмурыць, супіць’, якое тлумачыцца як вынік метатэзы з *сумрачити ’хмурыць’ (ЕСУМ, 5, 480), гл. сумрак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лы́ла ’бялізны неахайны чалавек’ (Касп.). Балтызм. Параўн. лат. liels, латгальск. lels ’вялікі, высокі’ (Блесэ, 5, 15). Аднак Слаўскі (5, 406) адносіць бел. слова (якое паслужыла крыніцай для польск. łyła ’нязграбны, неабчэсаны чалавек’) да экспрэсіўных, параўноўваючы яго з чэш. (у Юнгмана) laula ’ёлуп, неабчэсаны чалавек’, лат. ļūļa ’дурыла, расцяжпа’, літ. liūlỹs ’непаваротлівы, нязграбны, няўклюда’ (∼ літ. liūliúoti ’люляць’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мармы́ль ’бурклівы мядзведзь, чалавек’, ’маўклівы чалавек’ (Касп., Нас., Некр.), ’маўклівы чалавек’ (клім., Мат. Маг.), мармылёк ’капрызнае дзіцё’ (Нас.), лун. мормы́ль ’мармытун, які гаворыць сам з сабой’ (Шатал.), мормэ́ля, мэрмэ́ля ’тс’ (ТС), мармы́ля ’нелюдзень’, ’той, хто незразумела гаворыць’ (докш., Янк. Мат.). Балтызм. Параўн. літ. murmùlis, murmuiỹs ’той, хто няясна гаворыць, бурчыць’ < murmė́ti, marmė́ti ’мармытаць, няясна гаварыць’ (Лаўчутэ, Балтызмы, 120).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вы́трыманы

1. прич. вы́держанный;

в. ў раство́ры — вы́держанный в раство́ре;

2. в знач. прил. вы́держанный;

стро́га ~ная лі́нія — стро́го вы́держанная ли́ния;

в. чалаве́к — вы́держанный челове́к

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

асве́чаны I (образованный) просвещённый;

а. чалаве́к — просвещённый челове́к;

◊ ~ная ду́мка — просвещённое мне́ние;

а. ро́зум — просвещённый ум

асве́чаны II прям., перен. освещённый; озарённый; см. асвяці́ць I

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

няўва́жлівы

1. (не обладающий вниманием) невнима́тельный, рассе́янный;

н. чалаве́к — невнима́тельный (рассе́янный) челове́к;

2. (не проявляющий внимания) невнима́тельный;

3. (недостаточно основательный) неуважи́тельный;

~вая прычы́на — неуважи́тельная причи́на

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

нерабо́чы в разн. знач. нерабо́чий;

н. чалаве́к — нерабо́чий челове́к;

н. дзень — нерабо́чий день;

н. час — нерабо́чее вре́мя;

~чая жывёла — нерабо́чий скот;

н. настро́й — нерабо́чее настрое́ние

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

эксцэнтры́чны I в разн. знач. эксцентри́ческий, эксцентри́чный;

э. ну́мар — эксцентри́ческий (эксцентри́чный) но́мер;

э. чалаве́к — эксцентри́ческий (эксцентри́чный) челове́к

эксцэнтры́чны II мат. эксцентри́ческий;

~ныя фігу́ры — эксцентри́ческие фигу́ры

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

шчыры, ✂.

  1. Які выражае сапраўдныя пачуцці, праўдзівы, адкрыты.

    • Ш. чалавек.
    • Шчырае прызнанне.
    • Гаварыць шчыра (прысл.).
    • Сказаць ад шчырага сэрца.

  2. Задушэўны, інтымны.

    • Шчырая размова.

  3. Сардэчны, душэўны.

    • Шчырая сяброўка.

  4. Пазбаўлены прытворства.

    • Шчырае шкадаванне.

  5. Старанны; верны, адданы, заўзяты.

    • Шчырая праца.
    • Ш. змагар за светлую будучыню.
    • Ш. следапыт.

  6. Просты, даверлівы.

    • Ш. чалавек, усяму верыць.

  7. Які складаецца з аднолькавых парод дрэў (пра лес, бор); без дамешак, прымесей.

    • Ш. бор.
    • Шчырае золата.

◊

  • Шчырая праўда — сама праўда.

|| наз. шчырасць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)