езуі́т, -а, М -і́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Манах — член каталіцкага манаскага ордэна «Таварыства Ісуса».

2. перан. Хітры, крывадушны, каварны чалавек.

|| ж. езуі́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так (да 2 знач.).

|| прым. езуі́цкі, -ая, -ае. Е. ордэн.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

Псіх ’псіхічна неўраўнаважаны чалавек; псіхічна хворы’ (ТСБМ; клім., ветк., добр., ЛА, 3). Укр. псих ’псіхічна неўранаважаны чалавек’, рус. псих ’псіхічна неўраўнаважаны чалавек; псіхічна хворы’. Апошняе лічыцца крыніцай запазычання. Паводле Шанскага і Бабровай (260), слова з’явілася ў XX ст. у выніку скарачэння назоўніка психопа́т ’псіхічна хворы; які церпіць ад псіхічнага захворвання’. Гл. таксама ЕСУМ, 4, 622.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

герантакра́тыя

(ад гр. geron, -ntos = стары чалавек + -кратыя)

уяўная ранняя форма арганізацыі грамадства, пры якой улада нібыта належала старэйшым.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

гумары́ст

(англ. humorist, ад лац. humor = вільгаць)

1) аўтар або выканаўца гумарыстычных твораў;

2) чалавек, схільны да гумару 1.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

ява́нтрап

(ад яв. Java = назва вострава ў Малайскім архіпелагу + -антрап)

выкапнёвы чалавек неандэртальскага тыпу, рэшткі якога знойдзены на Яве.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

◎ *Праіва́ніць, проіваніць ’правароніць’ (ТС). Ад імя Іван у значэнні ’прастак; дурнаваты чалавек’. Параўн. рус. мгшіуля ’дурань’, якое звязваецца з імем Міхаія (гл. абмішуліцца), чэш. kubą ’селянін, неадукаваны чалавек’ < Ja‑kub.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Клы́пша ’чалавек, у якога доўгія нязграбныя ногі’ (Нар. сл.), ’жанчына з крывымі нагамі’ (З нар. сл.), ’кульгавы чалавек’ (Жыв. сл.). Утворана па вядомай балтыйскай словаўтваральнай мадэлі на ‑ša (гл. клыпаць).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

крытык, ✂, м.

  1. Чалавек, які выступае з крытыкай чаго-н. (у 1 знач.).

    • Патрабавальны к.

  2. Спецыяліст, які займаецца разглядам і ацэнкай літаратурных, музычных, тэатральных і іншых твораў мастацтва.

    • Літаратурны к.
    • Тэатральны к.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

ліса, ✂, ж.

  1. Драпежная жывёліна сямейства сабачых з вострай мордай і доўгім пушыстым хвастом, а таксама яе футра.

    • Л. і ў сне курэй лічыць (прыказка).

  2. перан. Хітры, ліслівы чалавек.

|| прым. лісіны, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

маларазвіты, ✂.

  1. Які не дасягнуў пэўнага фізічнага развіцця.

    • Маларазвітыя мускулы рук.

  2. Які не дасягнуў досыць высокага ўзроўню развіцця.

    • Маларазвітая прамысловасць.

  3. Які не мае шырокага кругагляду, недастаткова адукаваны.

    • М. чалавек.

|| наз. маларазвітасць, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)