зе́лена,
1. Прысл. да зялёны (у 1, 2 знач.).
2. безас. у знач. вык. Пра наяўнасць зялёнай расліннасці. Было лета, самая зялёная пара яго. Зелена было на гародах, у полі, на балотах. Мележ.
•••
У вачах зелена — тое, што і у вачах зелянее (гл. зелянець).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
відне́ць, ‑ее; незак.
1. безас. Світаць; святлець. На ўсходзе ўжо віднела. □ [Тодар:] — А цяпер мне ўжо і на дамоўку пара, скора віднець пачне. Кулакоўскі.
2. Віднецца, станавіцца відным, бачным. Віднеюць неба, горы, поле Праз лісцяў сець. Багдановіч. А там далей доўгі шнур віднее з жытцом. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Захлупіцца ’захлынацца’ (Янк. II). Рус. захлупить ’закрываць’, захлупаться ’заблытацца’, славен. zahlúpniti ’задыхнуцца (парай)’, балг. захлупям, захлупвам ’накрыць, закрыць’. Параўн. славац. zachlipnať ’захлынацца’. Наўрад ці выклікае сумненні сувязь з захлынацца, хлынуць. Не абгрунтоўваецца семантычна сувязь з хлупы ’пахілы’ (гл.). Параўн. славен. hlûp ’пара, смурод’, hlópati ’дыхаць з цяжкасцю’. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
парабаза́льны
(ад пара- + гр. basis = аснова);
п. апарат — зерні рознай формы і велічыні, размешчаныя каля ядра ў многажгуцікавых аднаклетачных.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
парабіясфе́ра
(ад пара- + біясфера)
слой літасферы глыбінёй да 5 км, у які жывыя арганізмы трапляюць выпадкова і існуюць часова.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
паралінгві́стыка
(ад пара- + лінгвістыка)
раздзел мовазнаўства, які вывучае гукавыя сродкі, што суправаджаюць маўленне (ступень гучнасці, размеркаванне паўз і інш.).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
парамагнеты́зм
(ад пара- + магнетызм)
уласцівасць рэчываў слаба намагнічвацца ў напрамку, які супадае з напрамкам сілавых ліній знешняга магнітнага поля.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
параты́ды
(ад пара- + гр. us, otos = вуха)
скапленне ядавітых залоз па баках галавы ў саламандраў, жаб і іншых земнаводных.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
на́маразь
1. Замёрзлая верхаводка на лёдзе; наслаенне лёду ад наплыву вады з крынічных месцаў (Нясв., Слаўг., Шчуч.).
2. Замёрзлая ў паветры або на рэчах пара; дробны снег, шэрань (Слаўг.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Ліхале́цце ’ліха, бяда’ (Ян.; Мат. Гом.), ’дрэнь, пагібель’ (Грыг., Нас., Бяльк.), ’дрэнны год’, ’няшчасце’, ’благое надвор’е’ (Касп.), ’неслух’ (б.-каш., Мат. Гом.), ’час вялікай нягоды’ (ТСБМ). Укр. лихолі́ття ’цяжкія часы’, рус. лихоле́тье ’пара пакут, узрушэнняў’, ст.-рус. лихолѣтие ’тс’. Прасл. lixolětьje (Трубачоў, Эт. сл., 15, 92). Да лі́ха і ле́та (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)