саве́т, -а, М -ве́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Адна з форм палітычнай арганізацыі грамадства, а таксама прадстаўнічы орган дзяржаўнай улады ў былым СССР.

Улада Саветаў.

Вярхоўны С.

Рэспублікі Беларусь.

Сельскі С.

Гарадскі С.

Мясцовыя Саветы.

С. нацыянальнасцей.

2. Назва некаторых органаў дзяржаўнага кіравання, якія складаюцца з выбарных або прызначаных асоб і маюць кіруючае значэнне ў жыцці дзяржавы, у дзейнасці якой-н. галіны гаспадаркі.

Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь.

3. Распарадчы або дарадчы калегіяльны орган пры якой-н. установе, арганізацыі, таварыстве і пад.

Савет Бяспекі ААН.

Вучоны с. інстытута.

Педагагічны с. школы.

Мастацкі с. тэатра.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ідэало́гія

(ад гр. idea = паняцце + logos = вучэнне)

сістэма поглядаў, ідэй, якія характарызуюць якую-н. сацыяльную групу, клас, палітычную партыю, грамадства.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

large [lɑ:dʒ] adj.

1. вялі́кі;

a lаrge city/room вялі́кі го́рад/пако́й

2. ва́жны, сур’ёзны;

a large problem ва́жная прабле́ма;

a large issue сур’ёзнае пыта́нне

♦

at large

1) нао́гул, у асно́ўным;

the public at large шыро́кія ко́лы грама́дства

2) на во́лі (пра збеглых звяроў)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ogół, ~u

м.

1. агульнасць, сукупнасць;

ogół mieszkańców — усе жыхары;

ludności — усё насельніцтва;

ogół spraw — сукупнасць пытанняў;

2. грамадства;

szeroki ogół — шырокія колы грамадства;

zdanie ~u — грамадская думка;

dobro ~u — агульнае дабро;

w ogóle — наогул; увогуле; у цэлым;

na ogół — наогул; увогуле; у цэлым;

~em — разам, усяго; наогул

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

каці́равацца

(фр. se coter)

1) быць у абароце на біржы, мець тую або іншую цану (аб каштоўных паперах, таварах, валюце);

2) перан. мець тую або іншую ацэнку ў вачах грамадства.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

преобразова́ние ср.

1. (действие) пераўтварэ́нне, -ння ср.; перабудо́ва, -вы ж., перабудава́нне, -ння ср.; неоконч. перабудо́ўванне, -ння ср.; см. преобразова́ть;

2. (коренное изменение) пераўтварэ́нне, -ння ср.; (перестройка) перабудо́ва, -вы ж.; (реформа) рэфо́рма, -мы ж.;

преобразова́ние о́бщества пераўтварэ́нне (перабудо́ва) грама́дства;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

культу́ра, ‑ы, ж.

1. толькі адз. Сукупнасць дасягненняў грамадства ў вытворчым, грамадскім і культурным жыцці. Матэрыяльная культура. Духоўная культура. Агульначалавечая культура. Гісторыя культуры.

2. Узровень такіх дасягненняў у пэўную эпоху ў якога‑н. народа або класа. Сацыялістычная культура. Культура Старажытнага Рыма. // Спец. Агульнасць археалагічных помнікаў пэўнай эпохі ў развіцці першабытнага грамадства. Культура штрыхаванай керамікі.

3. толькі адз. Ступень, ўзровень развіцця якой‑н. асобнай галіны гаспадарчай, духоўнай або разумовай дзейнасці. Культура мовы. Культура земляробства. Культура вытворчасці. // Сукупнасць умоў, неабходных для жыцця адукаванага чалавека. Культура быту.

4. толькі адз. Адукаванасць, культурнасць, выхаванасць. Чалавек высокай культуры.

5. толькі адз. Развядзенне, вырошчванне якой‑н. расліны; культываванне. Культура бульбы. Культура пшаніцы. // Апрацоўка. Культура глебы.

6. Расліна, якая разводзіцца, вырошчваецца. Кармавыя культуры. Тэхнічныя культуры.

7. Мікраарганізмы (бактэрыі, дрожджы, некаторыя грыбы), вырашчаныя ў пажыўным асяроддзі. Культура стрэптакокаў.

•••

Фізічная культура — усебаковае ўдасканаленне і ўмацаванне чалавечага цела шляхам фізічных практыкаванняў, захоўвання правільнага рэжыму.

[Лац. cultura.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дыяле́ктыка

[гр. dialektike (techne) = майстэрства весці размову, спрэчку]

1) навука пра найбольш агульныя законы руху і развіцця прыроды, чалавечага грамадства і мыслення, навуковы метад пазнання з’яў прыроды і грамадства ў іх вечным руху і зменах шляхам ускрыцця ўнутраных супярэчнасцей і барацьбы процілегласцей, якія прыводзяць да скачкападобнага пераходу з адной якасці ў другую;

2) працэс развіцця чаго-н. ва ўсёй разнастайнасці яго формаў;

3) уст. уменне спрачацца, прымяняць лагічныя довады ў спрэчках.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

зонг

(англ. song = песня)

від балады, часта парадыйнага, гратэскнага характару з бадзяжніцкай тэматыкай, блізкай да джазавага рытму, якая змяшчае вострую сатыру і крытыку грамадства; выконваецца ў выглядзе інтэрмедыі або аўтарскага каментарыя.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

буржуазі́я, ‑і, ж.

1. Пануючы клас капіталістычнага грамадства, які з’яўляецца ўласнікам прылад і сродкаў вытворчасці і жыве капіталістычным даходам, атрымліваючы прыбавачную вартасць эксплуатацыяй наёмнай працы. З усіх класаў, якія процістаяць цяпер буржуазіі, толькі пралетарыят прадстаўляе сабой сапраўды рэвалюцыйны клас. Маркс і Энгельс.

2. У феадальным грамадстве — саслоўе гараджан.

•••

Дробная буржуазія — дробныя ўласнікі, якія валодаюць сродкамі вытворчасці і карыстаюцца наёмнай працай у нязначнай ступені або зусім не карыстаюцца ёю.

[Фр. bourgeoisie.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)