хамелео́н, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Жывёліна атрада лускаватых, здольная мяняць афарбоўку покрыва ў залежнасці ад змен акаляючага асяроддзя.
2. перан. Чалавек, які часта мяняе свае думкі і погляды ў залежнасці ад абставін.
|| прым. хамелео́навы, -ая, -ае (да 1 знач.) і хамелео́нскі, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Нехамя́жы ’нехлямяжы, неахайны’ (Сл. ПЗБ), нехамяжына ’неахайны чалавек’ (Касп.). Няясна; відаць, звязана з нехлямяжы ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Няцёса ’няветлівы, недалікатны чалавек’ (Грыг.). З не і цягаць (гл.), параўн. рус. неотёсанный ’грубы, некультурны'
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пункто́вік ’маларослы чалавек’ (навагр., Сл. рэг. лекс.). Відаць, іранічна да пункт ’кропка’ (= ’нешта малое, малазаўважальнае’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Саўлы́га ’грубы чалавек’ (Мат. Маг.). Відаць, з шалы́га ’махляр’ (Нас.) (гл.) пад уплывам соўгаць(ца).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Выбруха́ніцца ’выставіць жывот наперад з гонару’ (Нас.). Да бру́ха ’жывот’, бруха́н ’чалавек з вялікім жыватом’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маханоша ’чалавек, які ў час палявання носіць торбу’ (хойн., Шатал.). Пачатковае мах‑ да мех (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мле́йкі ’які выклікае млявасць’ (беласт., Сл. ПЗБ). З ⁺мдлейкі. Параўн. польск. mdleja ’хваравіты, кволы чалавек’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зы́льба ’даўганогі’ (Інстр. лекс.). З літ. дыял. dzìlbis ’высокі, няўклюдны чалавек’. Лаўчутэ, Сл. балт., 111.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вінагра́дар ’чалавек, які разводзіць вінаград’ (КТС, БРС). Запазычана з рус. виноградарь ’тс’. Да вінагра́д (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)