сіне́кдаха, ‑і, ДМ ‑дасе, ж.

Стылістычны прыём, калі назва часткі, прыватнага выкарыстоўваецца замест назвы цэлага, агульнага і наадварот (напрыклад: «галава» замест «чалавек» і пад.), а таксама слова і зварот, ужытыя такім чынам. Разваламі часам называліся самі сані — характэрны прыклад сінекдахі: назва часткі прадмета пераносіцца на ўвесь прадмет. «Помнікі».

[Грэч. synekdochē — суаднясенне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пратэзава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.

Спец. Забяспечыць (забяспечваць) пратэзам; замяніць (замяняць) пратэзам страчаныя часткі цела.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пераці́снуцца, ‑нецца; зак.

Разм.

1. Пераламацца, раздзяліцца на часткі ад ціску.

2. Вельмі моцна, занадта перавязацца (звычайна ў паясніцы).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

касмагра́фія, ‑і, ж.

Уст. Апісанне бачнай часткі Сусвету. // Вучэбны прадмет, які выкладаў асновы вучэння аб зямным шары і Сусвеце.

[Ад грэч. kósmos — Сусвет і graphō — пішу.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

агу́зак, ‑зка, м.

1. Сцягновая частка мясной тушы.

2. Скура з задняй часткі жывёліны.

3. Тое, што і камель.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трыхатамі́я, ‑і, ж.

Надзел цэлага на тры роўныя часткі. // Спец. Чляненне паняцця на тры члены на аснове іх процілегласці.

[Ад. грэч. tricha — траяка і thomē — разрэз.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

парва́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ве́цца; зак.

1. Разарвацца, раздзяліцца на часткі ад нацягвання.

Ніткі парваліся.

2. Стаць дзіравым, знасіцца да дзірак.

Панчохі парваліся.

3. перан. Спыніцца (пра знаёмства, адносіны і пад.).

Сувязь з падпольшчыкамі парвалася.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пераці́снуць, -ну, -неш, -не; -ні́; -нуты; зак., каго-што.

1. Моцна сціснуць, здушыць, туга перавязаць, сцягнуць чым-н.

П. аорту.

2. Ціскам раздзяліць на часткі, расплюшчыць у якім-н. месцы.

П. змяю колам.

|| незак. пераціска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

драбні́ць, драбню́, драбні́ш, драбні́ць; -ні́м, -ніце́, -ня́ць і дро́бніш, дро́бніць, дро́бнім, дро́бніце, дро́бняць; незак., што.

1. Разбіваць на дробныя часткі.

Д. груз.

Д. цэглу.

2. Раздзяляць, чляніць.

Д. атрад.

|| зак. здрабні́ць, -ню́, здро́бніш, здро́бніць; здро́бнім, здро́бніце, здро́бняць; здро́блены.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́лазка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

1. Выхад часткі войск з асаджанага ўмацавання для нападу на тых, хто акружае.

Зрабіць вылазку на ворага.

2. перан. Нечаканы варожы напад, выпад (неадабр.).

3. Фізкультурная прагулка.

Лыжная в.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)