ГЕКСАМЕТЫЛЕНТЭТРАМІ́Н, гексамін,

уратрапін, гетэрацыклічнае арган. злучэнне. Сінтэзаваны А.М.Бутлеравым (1860).

Бясколерныя крышталі саладкаватага смаку, у паветры асмальваюцца пры 280 °C, вазганяюцца ў вакууме пры т-ры вышэй за 230 °C. Добра раствараюцца ў вадзе, дрэнна — у эфіры, бензоле, чатыроххлорыстым вугляродзе. Моцнымі к-тамі гексаметылентэтраміну раскладаецца на аміяк і фармальдэгід, што абумоўлівае яго антысептычныя ўласцівасці. У прам-сці атрымліваюць пры выпарванні ў вакууме сумесі аміяку і фармальдэгіду: 4NH3 + 6CH2O ⇄ (CH2)6N4 + 6H2O.

Выкарыстоўваюць як лек. прэпарат групы антысептычных сродкаў (напр уратрапін, кальцэкс), сыравіну вытв-сці гексагену, бяздымнае цвёрдае паліва (т.зв. цвёрды спірт), ацвярджальнік фенола-фармальдэгідных смол, фунгіцыд.

т. 5, с. 137

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГАЛО́ВАЧКА,

даўні галаўны ўбор замужніх жанчын у давыд-гарадоцка-тураўскім строі. Бытавала да сярэдзіны 20 ст. Складалася з уласна галовачкі (цвёрды каркас-аснова ў выглядзе шапкі без верху, надлобная частка якой пераходзіла ў трапецападобны грэбень), своеасаблівага чапца з паркалю ці кужэльнага палатна, што надзяваўся на грэбень, рабушкі (пасак з тых жа матэрыялаў для ахінання каркаса) і сярпанкі (складзеная ў некалькі столак, яна абвівала грэбень, праходзіла пад падбародкам і свабоднымі канцамі драпіравалася на спіне). Святочную галовачку аздаблялі вышыўкай, нашыўкамі залацістай тасьмы, набіванага пярэстага паркалю. Блізкі да галовачкі галаўны ўбор жанчын Давыд-Гарадка і Століна — падушачка.

М.Ф.Раманюк.

т. 4, с. 467

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Жу́шчэрыць ’жаваць’ (Мат. Гом.). Рус. дыял. разан., пенз., сімб., сарат., уладз., казан., алан., урал., куйбыш., ніжнегар. жу́щерить ’есці, жаваць’, разан., цвяр., маск., уладз. жу́стерить, арл. жу́старить, наўг., валаг. жу́шкорить, цвяр., наўг. жухто́рить ’тс’. Няясна, магчыма, вынік злажэння двух кораняў жу‑ (< *gi̯eu‑, гл. жаваць) і *(s)ker‑ ’рэзаць’ ці ’жорсткі, сухі, худы’ альбо *(s)ter‑цвёрды’. Покарны, 1, 933, 938–939, 1022.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

stern2 [stɜ:n] adj.

1. стро́гі, суро́вы;

a stern face пану́ры твар;

a stern battle жо́рсткая бі́тва

2. цвёрды, няўмо́льны, упа́рты, сто́йкі;

a stern follower перакана́ны паслядо́ўнік

be made of sterner stuff быць мацне́йшым (чым іншыя), мець мо́цную во́лю

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

orzech

м. арэх;

orzech laskowy — лясны арэх;

orzech ziemny — земляны арэх; арахіс;

orzech włoski — грэцкі арэх;

twardy orzech do zgryzienia — цвёрды арэшак

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

dysk, ~u

м.

1. дыск;

rzut ~iem — кіданне дыска;

2. камп. дыск;

twardy dysk — цвёрды дыск;

stacja ~ów — дыскавод;

3. мед. дыск

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

наме́р м. bsicht f -, -en; Vrhaben n -s, -, Vrsatz m -es, -sätze;

цвёрды наме́р fster Vrsatz;

до́брыя наме́ры gute Vrsätze;

з наме́рам mit bsicht, bsichtlich, vrsätzlich;

мець наме́р die bsicht hben; vrhaben vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

жо́рстка прысл., жо́рсткі

1. (бязлітасны) grusam, brutl; hart;

жо́рсткае абыхо́джанне з кім-н. grusame Behndlung;

2. (вельмі моцны) hftig, gewltig; stark;

жо́рсткі боль hftiger Schmerz;

3. (цвёрды) hart, rau;

жо́рсткая вада́ hrtes Wsser

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

стэры́ны

(ад гр. stereos = цвёрды)

арганічныя рэчывы з групы стэроідаў (напр. халестэрын, эргастэрын), якія знаходзяцца ў большасці раслінных і жывёльных арганізмаў і ўваходзяць у склад усіх тлушчаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

severe [sɪˈvɪə] adj.

1. (on/with) суро́вы; стро́гі; цвёрды, непахі́сны

2. ве́льмі ця́жкі, невыно́сны, по́ўны выпрабава́нняў;

a severe pain мо́цны боль;

a severe loss вялі́кая стра́та

3. неспрыя́льны для жыцця́; хало́дны;

a severe winter суро́вая зіма́;

a severe wind рэ́зкі ве́цер, сі́вер

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)