манапо́дый

(ад мана- + гр. pus, podos = нага)

восевы орган расліны, утвораны ў выніку дзейнасці адной верхавіннай мерыстэмы, у выніку чаго асноўная вось здольная доўга расці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Танкано́г ’від травы (расце на балотах)’ (Ян.), тонконо́г ’травяністая расліна з высокім цвёрдым сцяблом і вузкім лісцем’ (ТС), ’расліна Koeleria Pers.’ (Кіс.), ’асака’ (лоеў., Расл. св.). Параўн. укр. тонконіг ’расліна Koeleria cristata Pers.’, рус. тонконо́г ’расліна Koeleria Pers.’. Паводле знешняга выгляду, гл. тонкі і нага ў значэнні ’сцябло’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Клыка́ты (бу́ська) ’з доўгімі нагамі’ (Клім.). Да *клык ’нага’. У такім разе мы можам разглядаць апошняе як усходнеславянскую паралель да балг. кълка ’сцягно, ляжка’, макед. колк ’сцягно’, серб.-харв. ку̏к, славен. kolk ’тс’. Паўднёваславянская група лексем мае балтыйскія паралелі і перш за ўсё ст.-прус. culczi ’сцёгны’ (Мартынаў, Язык, 73–74).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Стано́г ‘жывёліна Oniscus muratius’ (Некр. і Байк.), ‘мнаганожка’ (ЛА, 4), стоно́га, стано́жка ‘тс’ (ЛП, Пятк. 2, Шатал., ЛА, 4), стоно́г ‘макрыца’ (ПСл), стоно́га ‘тс’ (Сл. Брэс.), станогі (сто‑ноги) мн. л. ‘тс’ (Меер Крыч.). Параўн. укр. сто́нга, стоно́га ‘тс’. Кампазіт на базе сто (тут у значэнні ‘шмат’) і нага́ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гвоздь м.

1. (металлический) цвік, род. цвіка́ м.; (деревянный) гвозд, род. гвазда́ м.;

2. перен., разг. гало́ўнае, -нага ср., асно́ўнае, -нага ср., асно́ва, -вы ж.;

◊

гвоздь сезо́на гвозд сезо́на;

никаки́х гвоздей і ўсё, і нія́кіх адгаво́рак;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

гане́бны позо́рный; бессла́вный, посты́дный, ни́зкий, по́длый; унизи́тельный; бесче́стный; (кроме всех указанных соответствий — ещё) позо́рящий (кого);

◊ паста́віць да ~нага слу́па — пригвозди́ть (поста́вить) к позо́рному столбу́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кары́сны поле́зный;

~ная спра́ва — поле́зное де́ло;

○ ~ныя вы́капні — поле́зные ископа́емые;

каэфіцые́нт ~нага дзе́яння — коэффицие́нт поле́зного де́йствия;

◊ спалуча́ць ~нае з прые́мным — сочета́ть поле́зное с прия́тным

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

беражо́ны

1. прил., прич., в разн. знач. бережёный; см. берагчы́;

2. в знач. сущ. бережёный;

◊ ~нага і бог беражэ́ — посл. бережёного и бог бережёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прые́мны

1. прия́тный;

п. пах — прия́тный за́пах;

~ная навіна́ — прия́тная но́вость;

2. (привлекательный) прия́тный, ми́лый;

п. чалаве́к — прия́тный (ми́лый) челове́к;

◊ ~нага сну — прия́тного сна

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

всеве́дущий

1. прил. усёве́дны;

2. сущ. усёвед, -да м., усёве́дны, -нага м.; усёзна́йка, -кі м. и ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)