нуклеазі́ды

(ад лац. nucleus = ядро)

прыродныя і сінтэтычныя злучэнні, якія складаюцца з рэштак пурынавых або пірымідынавых асноў, звязаных з рыбозай, уваходзяць у склад нуклеатыдаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

тэрпе́ны

(ад гр. terebinthos = тэрпенцінавае дрэва)

арганічныя злучэнні, якія знаходзяцца ў смале хвойных дрэў, эфірным алеі, шкіпінары і выкарыстоўваюцца ў медыцыне, парфумерыі і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

хела́ты

(ад гр. chele = кляшня клюшня)

комплексныя злучэнні, у якіх ліганд (гл. ліганды) далучаны да цэнтральнага атама металу дзвюма або большай колькасцю кавалентных сувязей.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

БІЯЛАГІ́ЧНА АКТЫ́ЎНЫЯ РЭ́ЧЫВЫ,

прыродныя і сінт. рэчывы, пад уздзеяннем якіх працякаюць і рэгулююцца розныя працэсы ў жывых арганізмах (хім. рэгулятары біял. працэсаў). Разнастайныя па сваёй прыродзе, функцыях, характары дзеяння, месцы ўтварэння і інш. Сістэматычнае вывучэнне біялагічна актыўных рэчываў пачалося ў канцы 19 ст. Узнікла некалькі раздзелаў біялогіі і медыцыны, што займаюцца іх пошукам, вывучэннем механізмаў дзеяння і магчымасцяў практычнага выкарыстання. Да прыродных біялагічна актыўных рэчываў належаць гармоны, вітаміны, ферменты, біястымулятары, інш. хім. злучэнні, вылучаныя з прыродных крыніц з мэтай увядзення ў арганізм чалавека, жывёлы, расліны ці мікроба для рэгулявання ходу нармальных ці паталагічных працэсаў (лек. прэпараты, напр., антыбіётыкі, алкалоіды, некаторыя фенолы). Сярод штучных біялагічна актыўных рэчываў многія сінт. злучэнні, прэпараты якіх выкарыстоўваюцца ў жывёлагадоўлі, раслінаводстве, эксперым. біялогіі і медыцыне (штучныя рэгулятары росту, фунгіцыды, гербіцыды, мутагены і інш.). У шэрагу выпадкаў яны дзейнічаюць больш моцна і выбіральна, чым прыродныя.

А.М.Ведзянееў.

т. 3, с. 170

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

związek, ~ku

związ|ek

м.

1. z czym сувязь з чым; адносіны да чаго;

~ek logiczny — лагічная сувязь;

w ~ku z ... — у сувязі з...;

nie mieć żadnego ~ku z ... — не мець ніякіх адносін да ...;

2. саюз; звяз;

~ek zawodowy — прафесійны саюз (прафсаюз);

~ek małżeński — шлюб;

3. хім., вайск. злучэнне;

~ki organiczne хім. арганічныя злучэнні;

~ki taktyczne вайск. тактычныя злучэнні;

~ek frazeologiczny лінгв. фразеалагічны зварот;

~ki krwi — кроўныя сувязі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

дэкстры́ны

(фр. dextrine, ад лац. dexter = правы)

арганічныя злучэнні класа поліцукрыдаў, прадукты гідролізу крухмалу; выкарыстоўваюцца ў тэкстыльнай, паліграфічнай і абутковай прамысловасці ў якасці клейкага рэчыва.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

птамаі́ны

(ад гр. ptoma = труп)

арганічныя азотазмяшчальныя злучэнні, якія ўтвараюцца ў працэсе гніення бялкоў, напр. атрутныя рэчывы ў сапсаваных мясных і рыбных харчовых прадуктах; трупныя яды.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фотабактэ́рыі

(ад фота- + бактэрыі)

бактэрыі, якія выдзяляюць рэчывы, што свецяцца пры злучэнні іх з кіслародам і служаць адной з прычын свячэння вады і рыб (гл. біялюмінесцэнцыя).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

хлары́ты

[ад гр. chloritis (lithos) = зялёны камень]

1) група слюдападобных мінералаў, якія ўтрымліваюць хлорыстыя злучэнні;

2) солі хлорыстай кіслаты, якія выкарыстоўваюцца для адбельвання тканін, цэлюлозы, паперы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

каламу́ць, ‑і, ж.

1. Дробныя часцінкі, якія не раствараюцца ў вадкасці і робяць яе непразрыстай і мутнай; муць, каламута. У балоце ці возеры злучэнні жалеза асядаюць бурай каламуццю на дно, утвараючы руду. Штыхаў.

2. перан.; чаго або якая. Непраглядная заслона; імгла. Пукі святла на некалькі метраў прабіваюць туманную каламуць. Кавалёў. Мяце, скуголіць над платамі, над хатамі белая каламуць завірухі. Ракітны. // Пра ўсё незразумелае, заблытанае, беспарадачнае. — Усе пастулаты, ураўненні, формулы зліваюцца ў кашмарную каламуць. Шамякін.

3. перан. Зацямненне свядомасці, памяці. Далей у Мікіты Мінавіча пачыналіся нейкія правалы, туманам і прыкрай каламуццю засцілаліся ўсе падзеі. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)