Verbum

анлайнавы слоўнік

лебяда́, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Пустазелле сямейства лебядовых з лісцем, якое звычайна пакрыта мучністым налётам. Сівелі ўзгоркі ад палыну і шэрай квецені лебяды, іржа кепскага шчаўя зацягнула пожні. Хадкевіч. Прызба па самыя вокны зарасла была лебядою і лопухам. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перае́сці, -е́м, -ясі, -е́сць; -ядзім, -ясце́, -яду́ць; -е́ў, -е́ла; -е́ш; -е́дзены; зак.

1. чаго і без дап. З’есці лішняе.

2. што і чаго. З’есці ўсё, многае.

Думалі хлеба не пераядзім за зіму.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Пра што-н. едкае: раз’ядаючы, разбурыць, раздзяліць на часткі.

Іржа пераела жалеза.

|| незак. пераяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; наз. пераяда́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ржаві́нне, іржа́вінне, аржа́вінне ’рудая вада на балоце’ (Сцяшк. Сл., ЛА, 2), праз ступень ржа́вінь з іржа ₁ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ржа́нішча ’іржышча’ (слаўг., смаляв., бабр., гом., слуц., ДАБМ, к. 271). Ад ржаны > прасл. *rъž‑anъ(jь). Да іржа ₂ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ГІМНАСПАРА́НГІЙ

(Gimnosporangium),

род базідыяльных грыбоў сям. пукцыніевых. Вядома каля 40 відаў. Пашыраны ў Еўразіі, Японіі, Паўн. Амерыцы. На Беларусі часцей трапляецца гімнаспарангій звычайнаядлоўцавы (G. juniperinum), гімнаспарангій рагацікападобны (G. clavariforme), гімнаспарангій дрыжалкападобны (G. tremelloides), гімнаспарангій казацкаядлоўцавы (G. salinae). Двухдомныя паразіты, выклікаюць іржу раслін, пераважна грушы, яблыні, рабіны, глогу.

У цыкле развіцця грыбоў 4 стадыі (базідыі, спермагоніі, эцыдыі, тэлейталожы) з характэрным споранашэннем — базідыяспоры, спермацыі, эцыдыяспоры (звычайна развіваюцца на яблыні і грушы), тэлейтаспоры (на ядлоўцы). Міцэлій зімуе ў галінках ядлоўца. Вясной развіваюцца базідыяспоры, якія заражаюць маладое лісце яблыні. Эцыдыяспоры восенню пераносяцца ветрам на ядловец (на звычайны — іржа яблыні, на казацкі — іржа грушы) і развіваюць міцэлій.

т. 5, с. 249

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

wégfressen

* vt вы́есці, раз’е́сці, зні́шчыць

der Rost frisst die Fárbe weg — іржа́ раз’яда́е фа́рбу

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

◎ Каржа́віць, каржэць ’пакрыцца брудам, граззю’ (Др.-Падб., Гарэц.), параўн. рус. каржевина ’жалезны нагар, акаліна’, да іржа (гл.) з прэфіксам ко- (Фасмер, 2, 198).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

rust

[rʌst]

1) іржа́ f.

2) іржа́ f. (хваро́ба збо́жжавых расьлі́наў)

3) руды́ ко́лер

1) іржаве́ць, пакрыва́цца іржо́ю

2) прытупля́цца, карэ́ць (ад бязьдзе́йнасьці)

Don’t let your mind rust during vacation — Не дава́й сваі́м мазга́м прытупля́цца падча́с адпачы́нку

adj.

іржа́вы; руды́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Ржэ́ўнік ’іржэўнік’ (ТСБМ, ДАБМ, Шатал.), ’сцелішча’ (ЛА, 4). Утворана ад прыметніка *rьž‑av‑nъ > *rьž‑ev‑nъ > які ўзыходзіць да *rьža. Да іржа ₂ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ржа́ніца ’іржаная салома’ (расон., Шатал.). Да іржа ₂ (гл.). Утворана пры дапамозе суф. ‑іц‑а ад (а)ржаны, як аўся́ніца, прася́ніца, я́чніца (Сцяцко, Афікс. наз., 110).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)