Вядвабны ’шаўковы’ (Дзмітр.). Дыялектная форма (з пратэтычным в‑) слова ядва́бны ’тс’ (гл.). Параўн. аналагічную з’яву ў слове вя́зьмін (гл.) < язьмін, вярмо́ < ярмо́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прызьмо́, прызмо́ (pryzmó), пры́змо, пры́зма ’прывязка, якою прымацоўваецца біч да цапільна; вяроўка, скручаная з лазы, для замацавання дэталяў сахі; лазовы калач, (вяровачная) прывязка, якою прывязваюць ярмо да рагача (аглабель); прут, які засоўваюць у ярмо’ (Байк. і Некр.; парыц., Некр.; Маш.; смаляв., бялын., Янк. 1; ДАБМ, ПСл, Скарбы; бераст., ЛА, 2). Аддзеяслоўны назоўнік ад прывяза́ць са стратай пачатковага складу кораня: прывяза́ць > пры(вя)зьмо́ > прызьмо́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вя́зьмін ’жасмін’ (Др.-Падб., Гарэц., Яруш.). Дыялектная форма (з пратэтычным в‑) слова язмі́н (гл.), запазычанага з польскай мовы. Да фанетыкі параўн. вядва́бны < ядва́бны, вярмо́ < ярмо́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
burden1[ˈbɜ:dn]n.
1. цяжа́р, ярмо́, прыгнёт;
share the burden дзялі́ць цяжа́р;
make smb.’s life a burden псава́ць каму́-н. жыццё
2.fml но́ша, цяжа́р; груз
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ляны́, ‑ая, ‑ое.
Разм. Тое, што і лянівы. Ляныя валы паціху ідуць уперадзе сахі, бароняцца хвастамі ад аваднёў і мух, махаюць галовамі, аж ярмо рыпіць.Галавач.Бацька чамусьці аціх, ён нават пугай не пакручвае ўжо на коней, і яны ідуць павольнай ляною паходкай.Сабаленка.З дубровы дзьмуў ляны ветрык.Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
yoke
[joʊk]1.
n.
1) ярмо́n.
a yoke of oxen — па́ра запрэ́жаных вало́ў
2) каро́мысел -ла m.
The man carried two buckets on a yoke — чалаве́к нёс два вядры́ на каро́мысьле
3) ге́стка f.
4) Figur. по́вязі pl. (сябро́ўства), су́вязі pl. (кро́ўныя)
5) Figur. пу́ты pl., ако́вы pl., ярмо́n.
6) Figur. прыгнёт -у m., няво́ля f.
2.
v.t.
1) надзява́ць ярмо́
2) запрага́ць, упрага́ць
3) спалуча́ць, зьядно́ўваць, зьвя́зваць
to be yoked in marriage — быць спалу́чаным шлю́бам
4) паняво́льваць
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Баўку́н ’ярмо для запрагання аднаго вала’ (КЭС, лаг.), частка ярма’ (Сцяц.). Укр.бовку́н ’ярмо для аднаго вала; вол, якога запрэглі ў адзіночку; вялікі сноп чароту’, рус.дыял.болку́н ’вупраж валоў’. Шаравольскі (Рум., 55) выводзіў укр. слова (без бел. і рус. матэрыялу) з рум.boŭ ’бык, вол’ + суф. ‑ун; так і Рудніцкі, 157. Фасмер, 1, 188 (без бел. і ўкр. матэрыялу), выводзіў з об‑ і валоку. Гэту этымалогію можна прыняць. Дзеяслоўны вакалізм быў у ступені рэдукцыі (*vъlk‑ < *vьlk‑). Такая этымалогія робіць зразумелым, чаму, напр., ва ўкр. гаворках бовку́н азначае і сноп чароту’ (*’тое, што цягнуць, нясуць, ахапка’). Гл. Краўчук, ВЯ, 1968, № 4, 127.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ábschütteln
vt
1) стрэ́сваць
2) скіда́ць (ярмо)
j-n von sich (D) ~ — адчапі́цца, адвяза́цца ад каго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
прыме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і без дап.
Надзець, прыкласці для вызначэння адпаведнасці (па памеру, колеру і пад.). Прымераць боты. Прымераць сукенку. □ — Ніякі дурань не дагадаўся б падняць на дуб вала, каб там прымераць, ці выйдзе з дуба ярмо.Чарнышэвіч.[Платон] прысеў прымераць цвікі — ці добра яны будуць.Ракітны.// Рашыць, прыкінуць. Мы з жонкай даўно прымералі: будзе хлопец — значыць, Якуб, а калі дзяўчына — назавём іменем вашай маці.Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
барані́цца, ‑ранюся, ‑ронішся, ‑роніцца; незак.
Абараняцца, адбіваючы напад праціўніка, ворага. Ёсць што бараніць нам і чым бараніцца, Скала непрыступная наша граніца.Крапіва.Мы паспрабавалі бараніцца гранатамі, але і гранат хапіла на некалькі мінут.Няхай.//Разм. Засцерагаць сябе ад каго‑, чаго‑н. Ад чалавека лягчэй бараніцца, калі той нападае адкрыта, а не б’е ў спіну, знянацку.Шамякін.Ляныя валы паціху ідуць уперадзе сахі, бароніцца хвастамі ад аваднёў і мух, махаюць галовамі, аж ярмо рыпіць.Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)