асяро́ддзе, -я, н.
1. Сукупнасць прыродных або сацыяльных умоў, у якіх існуюць якія-н. арганізмы, жывуць і дзейнічаюць людзі.
Сацыяльнае а.
Навакольнае а.
2. Група людзей, звязаных агульнасцю ўмоў існавання, заняткаў і пад.
Рабочае а. сяброў.
3. спец. Рэчывы, целы, якія запаўняюць якую-н. прастору і маюць пэўныя якасці.
Воднае а.
Пажыўнае а.
|| прым. асяро́ддзевы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
Асяроддзевыя фактары.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
імунагене́тыка
(ад імуна- + генетыка)
раздзел генетыкі, які вывучае фактары перадачы ў спадчыну імунітэту 1.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мутаге́ны
(ад лац. muto = змяняю + -ген)
фізічныя, хімічныя і біялагічныя фактары, якія выклікаюць мутацыю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
mediate [ˈmi:dieɪt] v.
1. fml уплыва́ць;
Child mortality is mediated by economic factors. Эканамічныя фактары ўплываюць на дзіцячую смяротнасць.
2. (between) міры́ць (двух людзей або дзве групы); ула́джваць (сварку і да т.п.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
эдафі́чны
(ад гр. edaphos = глеба);
э-ыя фактары — глебавыя ўмовы, якія ўплываюць на жыццё і пашырэнне жывёл.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
інтэрналі́зм
(ад лац. internus = унутраны)
метадалагічны кірунак у гісторыі і філасофіі, які прызнае рухаючай сілай развіцця навукі ўнутраныя, інтэлектуальныя фактары.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фа́ктор в разн. знач. фа́ктар, -ру м.; чы́ннік, -ку м.; (о человеке) уст. фа́ктар, -ра м.;
постоя́нно де́йствующие фа́кторы пастая́нна дзе́ючыя фа́ктары (чы́ннікі);
челове́ческий фа́ктор чалаве́чы фа́ктар.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падзе́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. падаць (у 1–3, 5–10 знач.).
2. Дзеянне паводле дзеясл. пасці (у 3, 5 і 9 знач.).
3. Страта добрага імя жанчынай; страта дзявоцтва. Розум і разважлівасць Міркіяна выключаюць якія б там ні было аб’ектыўныя фактары, што прывялі жанчыну да падзення. Майхровіч.
4. Спец. Нахіленасць у адносінах да гарызантальнай паверхні (пра зямлю, горныя пароды і пад.). Вугал падзення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
згрупава́ць, ‑пую, ‑пуеш, ‑пуе; зак., каго-што.
Аб’яднаць у групу (групы); размясціць групамі. Згрупаваць ударныя сілы войск. □ За гады вучобы ў школе Лена згрупавала вакол сябе верных сябровак. Няхай. // Раскласіфікаваць на аснове якіх‑н. аднародных прымет. Згрупаваць дэталі па іх форме. □ Калі згрупаваць фактары, якія залежаць і не залежаць ад прыродных умоў, і зрабіць разлік, то значнасць фактару прыродных умоў для прадукцыйнасці працы будзе больш відавочнай. «Весці».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экалагі́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да экалогіі. Экалагічны баланс прыроды. Экалагічныя ўмовы. □ Ад станоўчага вырашэння экалагічных праблем у значнай ступені залежаць дабрабыт цяперашняга і будучага пакаленняў, існаванне самой цывілізацыі. «Звязда». // Звязаны з умовамі навакольнага асяроддзя, якія ўздзейнічаюць на арганізм. Экалагічныя фактары. Экалагічная прыстасаванасць віду.
•••
Экалагічны крызіс — крытычны стан навакольнага асяроддзя, які пагражае існаванню людзей, выкліканы безгаспадарчым выкарыстаннем вады, паветра, глебы, расліннага і жывёльнага свету.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)