gróggy

['grɔgi]

a

1) аслабе́лы ад уда́раў (бокс)

2) сто́млены, знямо́глы

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

цяп, выкл. (разм.).

1. Ужыв. гукапераймальна для абазначэння рэзкіх удараў па чым-н. цвёрдым (пры сячэнні).

2. у знач. вык. Ужыв. ў знач. дзеясл. цяпаць—цяпнуць.

Цяп за руку.

◊

Цяп-ляп — ужыв. для абазначэння хуткага, але неахайнага выканання работы; абы-як.

Цяп-ляп і гатова.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шлем, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Старажытны металічны воінскі галаўны ўбор, які ахоўваў галаву ад удараў, стрэл.

2. Спецыяльны галаўны ўбор лётчыкаў, танкістаў, спартсменаў і інш.

Скураны ш.

3. Спецыяльнае прыстасаванне, якое ахоўвае галаву і ізалюе яе ад навакольнага асяроддзя.

Вадалазны ш.

Кіслародны ш.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нырэ́ц¹, -рца́, м.

1. Скачок у ваду з галавой.

Даць нырца.

2. мн. -рцы́, -рцо́ў. Той, хто ўмее ныраць, хто добра нырае.

Майстэрства нырцоў.

3. У боксе: прыём, калі баксёр хутка прыгінаецца, каб ухіліцца ад бакавых удараў у галаву.

|| прым. нырцо́ўскі, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

страсяну́цца, -сяну́ся, -сяне́шся, -сяне́цца; -сянёмся, -сеняце́ся, -сяну́цца; -сяні́ся; зак.

1. Здрыгнуцца, задрыжаць (ад моцных удараў, выбухаў).

Лісце на дрэвах страсянулася ад выбуху.

2. Скалануцца, уздрыгнуць ад страху, узрушэння і пад.

Дзіця страсянулася ад спалоху.

3. Страпянуцца, устаючы, выпростваючыся, абтрасаючыся і пад.

Сабака страсянуўся, вылезшы з будкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Тах — абазначэнне адрывістага гуку (ТСБМ), ’пра ўдар, выстрал’ (мсцісл., Нар. лекс.), тах‑тах — абазначэнне рытмічных удараў цэпам (ашм., Сл. ПЗБ), параўн. ’цок-цок’ — абазначэнне ўдараў падкоў (швянч., Сл. ПЗБ). Гукаперайманне.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

та-та́, выкл. (часта ўжываецца з неаднаразовым паўтарэннем склада «та»).

Гукаперайманне для абазначэння мерных адрывістых гукаў, удараў. Салдаты рэвалюцыі стралялі залпамі. Та-та-та-та-та — загаварылі кулямёты. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Та-та ’абазначэнне мерных адрывістых гукаў, удараў’ (ТСБМ), ma‑ma‑ma ’пра трэск, тарахценне’, ’пра балбатню’ (мсцісл., Нар. лекс.). Адсюль тата́каць ’татахкаць’ (ТСБМ), татака́нне ’адзывацца гукам, які падобны да “та-та-та”’ (Нар. Гом.). Гукапераймальнае.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

БРАДЫКАРДЫ́Я

(ад грэч. bradys павольны + kardia сэрца),

памяншэнне колькасці сардэчных скарачэнняў у мінуту: у дарослых менш за 60 удараў, у дзяцей першага года жыцця менш за 115, у дзяцей 3—5 гадоў менш за 100, пасля 7 гадоў менш за 80 удараў.

Найчасцей брадыкардыя ўзнікае пры запаволенай выпрацоўцы імпульсаў у сінусавым вузле — сінусавая брадыкардыя. Яна назіраецца ў трэніраваных спартсменаў, пажылых людзей як адзін з сімптомаў пры многіх захворваннях: інфекцыі (асабліва ў перыяд папраўкі), інфаркце міякарда і інш. Брадыкардыя адзначаецца пры павышаным унутрычарапным ціску (пры пухлінах мозга, менінгіце, кровазліцці ў галаўны мозг), можа быць сімптомам вегетатыўных дысфункцый пры павышаным тонусе блукаючага нерва. Запаволенне скарачэнняў сэрца (менш за 60 удараў у мін у дзяцей, да 40 — у дарослых) можа быць звязана з сінаурыкулярнай 2:1 або поўнай блакадай. Лячэнне брадыкардыі тэрапеўтычнае, у цяжкіх выпадках хірургічнае.

Л.Р.Кажарская.

т. 3, с. 230

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

амартыза́тар

(рус. амортизатор, ад фр. amortir = аслабляць, змякчаць)

прыстасаванне ў машынах для змякчэння штуршкоў, удараў пры яздзе.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)