Bos ad aquam tractus non vult potare coactus

Гані вала хоць да ракі ‒ сілаю/сілком ваду піць не будзе.

Гони вола хоть к реке ‒ насильно воду пить не будет.

бел. Сілай калодзезь капаць ‒ вады не піць.

рус. И лошадка в хомуте везёт по могуте. Через силу и конь не ступит. Силою не многого добьёшься. Добром большего добьёшься, чем силой.

фр. Tout par amour rien par force (Всё любовью, и ничего силой). On peut mener un âne a l’eau mais on ne peut pas le faire boire (Можно привести осла к воде, но нельзя его заставить пить).

англ. You can take a horse to the water but you cannot make him drink (Можно привести коня к воде, но пить его не заставишь).

нем. Kraft allein tut’s nicht (Одна сила ничего не сделает).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

припа́сть сов.

1. (приникнуть) прыпа́сці; (прижаться) прытулі́цца, мног. папрыту́львацца; см. припада́ть 1;

2. разг., уст. (появиться, проявиться с силой) напа́сці, з’яві́цца, паяві́цца;

припа́ла охо́та напа́ла (з’яві́лася, паяві́лася) ахво́та.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ratio contra vim parum valet

Розум перад/у параўнанні з сілай мала значыць.

Разум перед/в сравнении с силой мало значит.

бел. Сіла ёсць ‒ розуму не трэба. Дурню і Бог дарогу ўступае. Здаровы каню таварыш. Толькі дурань любіць, каб перад ім станавіліся на калені.

рус. Сила ‒ уму могила. Сила есть ‒ ума не надо. Сила ум ломает.

фр. Où force domine raison n’a pas lieu (Где преобладает сила, нет места уму).

англ.

нем. Bei großer Gewalt ist große Narrheit (При большой силе/насилии ‒ большая глупость).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Cornu bos capitur, voce ligatur homo

Быка ловяць за рогі, а чалавека звязваюць словам.

Быка ловят за рога, а человека связывают словом.

бел. Вала вяжуць матузом, а чалавека словам.

рус. Быка, берут за рога, человека ловят на слове. Зверей укрощают силой, а людей ‒ словом.

фр. On prend les bêtes par les cornes et les hommes par les paroles (Животных берут за рога, а людей ‒ словами).

англ. To take somebody at his word (Поймать человека на слове).

нем. Das Pferd beim Zaum, den Mann beim Wort (Коня ‒ за уздечку, мужчину ‒ на слове).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

захо́пліваць несов.

1. (силой овладевать кем-, чем-л.) захва́тывать;

2. (брать с собой) захва́тывать;

3. (уводить, уносить куда-л.) увлека́ть;

4. застава́ть, захва́тывать, застига́ть;

5. (заставать) захва́тывать, застига́ть;

1-5 см. захапі́ць 1-3, 5, 7

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ubi leonis pellis deficit, vulpinam induendam esse

Дзе няма шкуры льва, там варта надзяваць шкуру лісы.

Где нет шкуры льва, там следует надевать шкуру лисицы.

бел. Дзе сілаю не возьмеш, трэба розумам надтачыць. Дзе не пераскочу, там падлезу. На панскі розум ёсць мужыцкая хітрасць. Не сілаю трэба браць, а уменнем.

рус. Где силой взять нельзя, там надо полукавить. Нельзя перескочить ‒ так можно подлезть. Ловят волка не гонкою, а уловкою.

фр. Ce que lion ne peut le renard le fait (Что не может лев, сделает лиса).

англ. A wise man will hit at the edge of his wit (Мудрый человек бьёт остриём ума).

нем. Kraft allein tut’s nicht (Одна сила ничего не сделает).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

загара́цца несов.

1. (начинать гореть) загора́ться; (внезапно зажигаться — ещё) воспламеня́ться, вспы́хивать;

2. (начинать светиться) зажига́ться, загора́ться;

3. перен. загора́ться, вспы́хивать;

4. перен. (увлекаться чем-л.) загора́ться, воодушевля́ться;

5. перен. (начинаться с силой — о чувствах) загора́ться, зажига́ться;

1-5 см. загарэ́цца

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

поплеска́ть сов.

1. (о волнах, море и т. п.) паплёскаць, силой) пабі́ць;

2. (резко, отрывисто ударяя) папля́скаць, паплёскаць;

3. (на кого, что) паплю́хаць; (побрызгать) папы́рскаць;

4. (пролить, расплескать) паплю́хаць;

5. (колеблясь в воздухе — о парусах и т. п.) перен. папаласка́цца; см. плеска́ть;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разрази́ться сов.

1. (проявиться с силой) вы́бухнуць; (грянуть) гры́мнуць; (подняться) узня́цца;

бу́ря разрази́лась бу́ра ўзняла́ся;

ту́чка разрази́лась дождём з хма́ркі лі́нуў дождж;

война́ разрази́лась вайна́ вы́бухнула;

2. (смехом, бранью и т. п.) пача́ць (рагата́ць, ла́яцца і да таго́ падо́бнае);

разрази́ться прокля́тиями пача́ць пракліна́ць, пача́ць сы́паць праклёны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уры́цца сов.

1. (рылом — о животных) вры́ться, зары́ться;

2. (спрятаться в вырытом углублении или в чём-л. сыпучем) зары́ться;

ён уры́ўся ў се́на і засну́ў — он зары́лся в се́но и засну́л;

3. (с силой врезаться во что-л.) зары́ться;

машы́на ўры́лася ў гразь — маши́на зары́лась в грязь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)