пасвяці́ць

‘да свет’

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. пасвячу́ пасве́цім
2-я ас. пасве́ціш пасве́ціце
3-я ас. пасве́ціць пасве́цяць
Прошлы час
м. пасвяці́ў пасвяці́лі
ж. пасвяці́ла
н. пасвяці́ла
Загадны лад
2-я ас. пасвяці́ пасвяці́це
Дзеепрыслоўе
прош. час пасвяці́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

прыто́мнасць, -і, ж.

Стан, у якім чалавек здольны ўсведамляць, успрымаць навакольны свет.

Страціць п.

Прыйсці да прытомнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зачыні́цца сов. закры́ться, затвори́ться; захло́пнуться;

◊ свет ~ні́ўся — свет кли́ном сошёлся

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

выро́джваць

‘нараджаць, пускаць у свет каго-небудзь, што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. выро́джваю выро́джваем
2-я ас. выро́джваеш выро́джваеце
3-я ас. выро́джвае выро́джваюць
Прошлы час
м. выро́джваў выро́джвалі
ж. выро́джвала
н. выро́джвала
Загадны лад
2-я ас. выро́джвай выро́джвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час выро́джваючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пагна́ць, -ганю́, -го́ніш, -го́ніць; -гані́; -гна́ны; зак., каго-што.

Прымусіць рухацца ў якім-н. напрамку (у 1—3, 5 і 7 знач.).

П. кароў у поле.

П. ворага са сваёй зямлі.

Сабака пагнаў зайца.

І чаго яго пагнала (безас.) у свет? (чаго ён адправіўся ў свет; разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ця́жыць

‘свет смуродзіць - зямлю цяжыць; абцяжарваць каго-небудзь, ускладняць што-небудзь’

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ця́жу ця́жым
2-я ас. ця́жыш ця́жыце
3-я ас. ця́жыць ця́жаць
Прошлы час
м. ця́жыў ця́жылі
ж. ця́жыла
н. ця́жыла
Загадны лад
2-я ас. ця́ж ця́жце
Дзеепрыслоўе
цяп. час ця́жачы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

вы́весціся², 1 і 2 ас. не ўжыв., -ведзецца; вы́веўся, -велася; зак.

Пра птушанят, насякомых: паявіцца на свет.

|| незак. выво́дзіцца, -во́дзіцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

тэі́зм, -у, м.

Рэлігійна-філасофскі светапогляд, згодна з якім Бог стварыў свет і дзейнічае ў ім.

|| прым. тэісты́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

рэчаі́снасць, -і, ж.

1. гл. рэчаісны.

2. Аб’ектыўны свет з усёй мнагастайнасцю яго сувязей; быццё; навакольнае асяроддзе; становішча.

Літаратура адлюстроўвае р.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заало́гія, -і, ж.

Навука, якая вывучае жывёльны свет.

|| прым. заалагі́чны, -ая, -ае.

З. парк (месца, дзе ўтрымліваюцца для паказу жывёлы). З. атлас.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)