сам

1. мест., в разн. знач., м. сам (ж. сама́, ср. само́); мн. са́мі;

он сам э́то сде́лал ён сам гэ́та зрабі́ў;

ты сказа́л э́то самому́ себе́ ты сказа́ў гэ́та само́му сабе́;

вы са́ми зна́ете вы са́мі ве́даеце;

он сам спра́вился с рабо́той ён сам спра́віўся з рабо́тай;

э́то сама́ жизнь гэ́та само́ жыццё;

2. (хозяин, глава) сущ., уст. сам, род. само́га м.;

сам приказа́л сам загада́ў;

◊

сам не свой сам не свой;

сам по себе́ сам па сабе́, сам праз сябе́;

быть сами́м собо́й быць самі́м сабо́й;

само́ собо́й разуме́ется само́ сабо́й разуме́ецца (зразуме́ла);

сам себе́ хозя́ин (голова́) сам сабе́ гаспада́р (галава́);

э́то говори́т само́ за себя́ гэ́та гаво́рыць само́ за сябе́;

и сам не рад і сам не рад;

он — сама́ доброта́ ён — сама́ дабрыня́;

каки́е са́ми, таки́е и са́ни погов. які́я са́мі, такі́я і са́ні;

са́ми с уса́ми погов. са́мі з вуса́мі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

набіва́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (спец.).

Тканіна з набіўным узорам, а таксама сам узор.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

самаадво́льны, -ая, -ае.

Які ўзнікае адвольна, сам па сабе, без уздзеяння звонку.

С. рух малекул.

|| наз. самаадво́льнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

сцеражо́ны бережёный;

◊ ~нага і (сам) бог сцеражэ́ — посл. бережёного и (сам) бог бережёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

карэкту́ра, -ы, ж.

Выпраўленне памылак на адбітку друкарскага набору, а таксама сам гэты адбітак.

Чытаць карэктуру.

|| прым. карэкту́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

yourself [jɔ:ˈself] pron. (pl. -selves)

1. сябе́, -ся, -ца;

Wash yourself. Памыйся!

Help yourself. Частуйся!

2. сам, сама́;

You yourself said so. Ты сам гэтак казаў;

You’re not yourself. Ты сам не свой.

♦

(all) by yourself адзі́н, сам-на́сам;

Have you been all by yourself the whole day? Ты ўвесь дзень быў адзін?

be yourself будзь сам сабо́ю

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

здурава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; зак. (разм.).

Сказаць, зрабіць якое-н. глупства, дурасць.

Я здураваў, што сам не схадзіў на нараду.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

машы́напіс, -у, м.

Друкаванне на пішучай машынцы, а таксама сам тэкст, атрыманы ў выніку друкавання.

|| прым. машынапі́сны, -ая, -ае.

М. тэкст.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

пара́граф, -а, мн. -ы, -аў, м.

Падраздзяленне тэксту ўнутры раздзела, якое абазначаецца знакам § (і парадкавым нумарам), а таксама сам гэты знак.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

путч, -у, мн. -ы, -аў, м. (кніжн.).

Спроба дзяржаўнага перавароту, а таксама арганізаваны групай змоўшчыкаў сам пераварот.

|| прым. путчы́сцкі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)