напрабіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Прабіць вялікую колькасць чаго‑н. Дом быў злеплены так недарэчна, што вокны ў ім знаходзіліся на розных узроўнях, нібы хто напрабіваў дзірак у сцяне. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
блазнава́ць, ‑ную, ‑нуеш, ‑нуе; незак.
Разм. Строіць з сябе блазна (у 2 знач.), дурэць; гаварыць глупствы, недарэчна жартаваць. Ад таго, што на іх ніхто не глядзеў, у Мікалая з Іванам адпала ахвота блазнаваць. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уро́дливо нареч. пачва́рна; (безобразно) га́дка, бры́дка; (отвратительно) агі́дна; (некрасиво) нязгра́бна; (нелепо) недарэ́чна; (ненормально) ненарма́льна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Лімінда́ ’балбатлівы чалавек, які гаворыць недарэчна, не да месца’ (міёр., З нар. сл.). Балтызм, утвораны ад літ. lementi лепятаць, мармытаць’ і суф. ‑да (як ў віц. лапанда ’балбатун’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пацяўпе́шка ’тугадумны, някемлівы чалавек’ (дзятл., Сцяшк. Сл.; полац., Нар. лекс.). Да па‑ і цяўпсці́, цяўпці́ ’гаварыць недарэчна’, якія з літ. čiaũpti ’тс’, ’выдумляць’, čiupénti ’марудна рабіць’ (Грынавяцкене, Сл. ПЗБ, 5, 380 і 394).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
глу́по
1. нареч. па-дурно́му, неразу́мна; (бессмысленно) бязглу́зда; (нелепо) недарэ́чна;
2. безл., в знач. сказ. неразу́мна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Прыты́рак ’дурань’, прыты́раны ’дурнаваты’ (шчуч., З нар. сл.; жлоб., Жыв. сл.; бых., Жыв. НС). Утворана ад *прытырыць з суф. ‑ак; параўн. праты́рыць. Параўн. укр. прити́ритися ’недарэчна або не ў час прыйсці, прыехаць’, славен. pritirati ’прыгнаць’ і пад. (< *tirati ’церці’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́скачыць, -чу, -чыш, -чыць; зак.
1. Скочыўшы, пакінуць якое-н. месца.
В. з лодкі.
Выскачыла з галавы (перан.: забылася; разм.). В. замуж (перан.: паспешна або нечакана выйсці замуж; разм.).
2. Скачучы або таропка выбегшы, выехаўшы, з’явіцца адкуль-н.
Заяц выскачыў з кустоў.
В. насустрач.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Нечакана выпасці, выскачыць.
Нітка выскачыла з іголкі.
4. Недарэчна, не да месца сказаць, зрабіць што-н. (разм.).
В. са сваёй прапановай.
Выскачыў як Піліп з канапель (прымаўка).
|| незак. выска́кваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пе́кла, -а, н.
1. Паводле рэлігійна-містычных уяўленняў — месца, дзе церпяць вечныя пакуты душы памерлых грэшнікаў.
У чорта ў пекле.
Лезці раней за бацьку ў пекла (прымаўка: паспешліва і недарэчна ўмешвацца ў чые-н. справы, апярэджваючы каго-, што-н.; разм., іран.)
2. Моцная гарачыня, спёка (разм.).
Не сядзі на самым пекле.
Трапіць у самае п. (перан.: у гарачае месца бою, у разгар злосных спрэчак і пад.).
3. перан. Пра нясцерпныя ўмовы жыцця, іншыя ўмовы, стан.
П. вайны.
Душэўнае п.
|| прым. пяке́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
bezmyślnie
1. недарэчна, бязглузда, неразумна;
2. бяздумна; не думаючы; няўцямна; не цямячы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)