nautical

[ˈnɔtɪkəl]

adj.

марскі́; марахо́дны

nautical mile — марска́я мі́ля

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Square Mile [ˌskweəˈmaɪl] n. the Square Mile BrE, infml «квадра́тная мі́ля», Ло́нданскі дзелавы́ i фіна́нсавы цэнтр

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

марскі́, ‑ая, ‑ое.

1. Які мае адносіны да мора, уласцівы мору (у 1 знач.). Марское дно. Марская вада. □ Халодны полаг снегападу Укрыў марскія берагі. А. Александровіч. // Які бывае, адбываецца на моры. Марское плаванне. Марскі бой. // Які жыве або расце ў моры. Марскія водарасці.

2. Звязаны з плаваннем на моры. Марскі флот. // Звязаны з флотам. Марское вучылішча. Марскі шпіталь. // Прызначаны для маракоў. Марская куртка. Марская роба.

•••

Марская зорка гл. зорка.

Марская капуста гл. капуста.

Марская карова гл. карова.

Марская міля гл. міля.

Марская хвароба гл. хвароба.

Марскі вузел гл. вузел.

Марскі кот гл. кот.

Марскі леў гл. леў.

Марскі воўк гл. воўк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

m​1 пісьмовае скар. ад:

1. metre метр

2. mile мі́ля

3. million мільён

4. married жана́ты; заму́жняя

5. medium сярэ́дні

6. male/mas culine мужчы́нскі

7. minute хвілі́на

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

mile [maɪl] n.

1. мі́ля (≈ 1609 м)

2. pl. miles ве́льмі вялі́кая адле́гласць;

We were miles away from home. Мы былі вельмі далёка ад дому.

♦

miles better шмат ле́пей;

miles older намно́га старэ́йшы;

be miles away не зважа́ць, што ро́біцца/гаво́рыцца наво́кал;

go the extra mile прыклада́ць дадатко́выя намага́нні (каб дабіцца пэўнай мэты);

Neither of the parties seems willing to go the extra mile for peace. Здаецца, абодва бакі не жадаюць прыкладаць дадатковых намаганняў дзеля міру.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

марскі́ в разн. знач. морско́й;

~ка́я вада́ — морска́я вода́;

~ка́я трава́ — морска́я трава́;

м. флот — морско́й флот;

~ка́я пяхо́та — морска́я пехо́та;

○ м. клі́мат — морско́й кли́мат;

м. ву́зел — морско́й у́зел;

~ка́я капу́ста — морска́я капу́ста;

~ка́я зо́рка — зоол. морска́я звезда́;

м. леў — морско́й лев;

~ка́я мі́ля — морска́я ми́ля;

~ка́я хваро́ба — морска́я боле́знь;

◊ м. воўк — морско́й волк

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

марскі́ Meer-, Méeres-, See-; Maríne-;

марска́я плынь Méeresströmung f -, -en;

марска́я мі́ля Séemeile f -, -n;

марско́е падаро́жжа Séereise f -, -n;

марско́е пла́ванне Hóchseefahrt f -;

марскі́м шля́хам auf dem Séeweg;

марск і куро́рт Strándbad n -(e)s, -bäder;

марскі́ флот Hóchseeflotte f -, -n;

марскі́ афіцэ́р марск вайск Maríneoffizier m -s, -e;

марска́я авія́цыя Maríneflugwesen n -s;

марска́я дзяржа́ва Séemacht f -, -mächte;

марскі́я зно́сіны Séeverkehr m -s;

марска́я сві́нка заал Méerschweinchen n -s, -;

марска́я ры́ба Séefísch m -(e)s, -e;

марска́я хваро́ба Séekrankheit f -;

марскі во́ўк заал Séebär m -en, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ВЕРТАЛЁТ

(устарэлая назва гелікаптэр),

лятальны апарат з верт. узлётам і пасадкай, у якога пад’ёмная сіла і цяга гарыз. палёту ствараюцца лопасцямі нясучых вінтоў. Мае фюзеляж, вінтавыя агрэгаты, рухавік, шасі, органы кіравання, навігацыйныя прылады. Рух нясучым вінтам верталёта надаюць поршневыя або турбавальныя (турбавінтавыя) рухавікі (праз сістэму мех. трансмісіі), часам — непасрэдна рэактыўныя рухавікі. Бываюць аднавінтавыя (з рулявым вінтом), двухвінтавыя (сувосевыя, з падоўжным і папярочным размяшчэннем нясучых вінтоў), многавінтавыя і рэактыўныя. Скорасць верталёта да 355 км/гадз і больш, выш. палёту да 12,5 км, далёкасць да 3400 км, грузападымальнасць да 40 т. Выкарыстоўваюцца для пасажырскіх і грузавых перавозак, буд.-мантажных, геолагаразведачных і с.-г. работ, мед. абслугоўвання, тушэння пажараў і інш. Ваен. верталёты падзяляюцца на баявыя (для агнявой падтрымкі войск, процілодачныя, процітанк., трансп.-дэсантныя), баявога забеспячэння (разведвальныя, сувязныя, пастаноўшчыкі мінных загарод, запраўшчыкі і інш.), дапаможнага прызначэння (верталёты-краны, санітарныя і інш.).

Ідэю верталёта распрацаваў Леанарда да Вінчы ў 15 ст. Першы палёт (на выш. да 2 м) ажыццявіў на верталёце француз П.Карню ў 1907. У Расіі (Кіеў) першыя верталёты сканструяваў І.І.Сікорскі ў 1909, верталёт аднавінтавой схемы ўпершыню пабудаваў Б.М.Юр’еў у 1910—12, першы сав. серыйны верталёт — Мі-1 канструктара М.Л.Міля (1948). Вядучыя сав. канструктары: Міль, М.І.Камаў, А.С.Якаўлеў, І.П.Братухін. У 1950—90-я г. пабудаваны верталёты: трансп. двухматорны турбавінтавы Мі-6, верталёт вял. грузападымальнасці В-12 канструкцыі Міля (устанавіў шэраг сусв. рэкордаў), універсальны грузавы верталёт-кран з 2 газатурбіннымі рухавікамі Мі-10К (можа несці груз да 11 т), цяжкі трансп. верталёт для буд.-мантажных работ Мі-26 (падымае груз да 20 т), двухвінтавыя сувосевыя Ка-10, Ка-15, Ка-18, Ка-25, Ка-26, шматмэтавы з 2 газатурбіннымі рухавікамі Ка-32 (грузападымальнасцю 5 т), баявыя Ка-50 «Чорная акула» і мнагамэтавы, начны і ўсепагодны Ка-52 «Алігатар» (аб’ядноўвае якасці самапёта-штурмавіка і верталёта агнявой падтрымкі). Найбуйнейшыя вытворцы сучасных мадэляў грузавых, пасажырскіх і ваенных верталётаў — Расія і ЗША (у іх жа сканцэнтраваны вядучыя канструктарскія і навук.-тэхн. сілы па распрацоўцы верталётнай тэхнікі). Гл. таксама Авіяцыя, Верталётны спорт.

Літ.:

Вертолеты. Т. 1—2. М., 1966—67;

Изаксон А.М. Советское вертолетостроение. 2 изд. М., 1981.

т. 4, с. 106

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)