дыстрыбу́цыя
(лац. distnbutio)
размеркаванне моўных адзінак, сукупнасць фанем, марфем, лексем, якія ствараюць кантэкст.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рэлева́нтны
(англ. relevant, ад с.-лац. relevans, -ntis)
здольны служыць для адрознення моўных адзінак.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
афа́зія
(гр. aphasia)
поўная ці частковая страта мовы ў выніку пашкоджання моўных цэнтраў галаўнога мозга.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дыяхрані́я
(ад дыя- + гр. chronos = час)
гістарычная паслядоўнасць у развіцці моўных з’яў (параўн. сінхранія 2).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
афа́зія
(гр. aphasia)
поўная ці частковая страта мовы ў выніку пашкоджання моўных цэнтраў галаўнога мозгу.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
муты́зм
(ад лац. mutus = нямы)
адмаўленне ад моўных зносін пры захаванні функцый маўленчага апарата; назіраецца пры псіхічных захворваннях.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АРЭА́ЛЬНАЯ ЛІНГВІСТЫ́КА,
раздзел мовазнаўства, які даследуе арэалы моўных з’яў, іх тыпы і ўзаемадзеянне. Асноўныя прынцыпы арэальнай лінгвістыкі распрацаваў у 1925 італьянскі лінгвіст М.Барталі, які паказаў, што ўзаемадзеянне арэалаў блізкіх ці функцыянальна тоесных з’яў можа разглядацца з пункту погляду дыяхраніі (гэта значыць часавых адносін): адны арэалы ўяўляюць інавацыі (новыя з’явы, якія распаўсюджваюцца), іншыя — архаізмы (старыя з’явы, што звужаюць сваю тэрыторыю). Ад іх узаемнага размяшчэння залежаць так званыя нормы арэалаў. Складаныя выпадкі прасторавага ўзаемадзеяння арэалаў моўных з’яў (адна з якіх была прычынай узнікнення другой) даследаваў бел. лінгвіст П.А.Бузук.
Сучасная арэальная лінгвістыка займаецца інтэрпрэтацыяй моўных фактаў, здабытых лінгвістычнай геаграфіяй і пададзеных графічна ў выглядзе большых або меншых масіваў, размешчаных асобна ці ў кантакце паміж сабой. Налажэнне арэалаў розных інавацыйных з’яў, якія характарызуюць асобную мову ці моўную супольнасць, утварае так званую арэальную структуру гэтай мовы ці супольнасці.
Літ.:
Бузук П. Лінгвістычная геаграфія як дапаможны метад пры вывучэнні гісторыі мовы // Sbornik praci I. Sjezdu slovanskych filologů v Praze, 1929. Praha, 1932. Т. 2;
Цыхун Г.А. Арэальная тыпалогія славянскіх моў. Мн., 1988;
Bartoli M. Introduzione alla neolinguistica. Genève, 1925.
Г.А.Цыхун.
т. 2, с. 10
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
нейралінгві́стыка
(ад нейра- + лінгвістыка)
раздзел нейрапсіхалогіі, які вывучае працэсы ў цэнтральнай нервовай сістэме, звязаныя з вымаўленнем і распазнаваннем моўных выказванняў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
этыке́т, ‑у, М ‑кеце, м.
Устаноўлены парадак паводзін, формы абыходжання ў якім‑н. асяроддзі, грамадстве. Захоўваючы этыкет, Базыль падвёў сяброў наўперад да жонкі Кузьмы Скаромнага, як самай старэйшай з жанок. Колас. Дзе этыкету многа, там шчырасці мала. Прымаўка.
•••
Моўны этыкет — нацыянальна спецыфічныя правілы моўных паводзін, якія рэалізуюцца ў сістэме ўстойлівых формул і выразаў у прынятых грамадствам сітуацыях «ветлівага» кантакту з субяседнікам.
[Фр. étiquette.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стыль¹, -ю, мн. -і, -яў, м.
1. Сукупнасць характэрных рыс, блізкасць выразных мастацкіх прыёмаў і сродкаў, што абумоўліваюць сабой адзінства якога-н. напрамку ў творчасці.
Нацыянальны с. у жывапісе.
Архітэктурныя стылі.
2. Метад, характар, сукупнасць прыёмаў якой-н. работы, дзейнасці, паводзін.
С. кіраўніцтва.
Вольны с. плавання.
3. Сукупнасць прыёмаў выкарыстання моўных сродкаў для выказвання тых ці іншых ідэй, думак у розных умовах маўленчай практыкі.
С.
Івана Мележа.
Публіцыстычны с.
Навуковы с.
|| прым. стылісты́чны, -ая, -ае і стылявы́, -а́я, -о́е.
Стылістычныя памылкі.
Стылістычны прыём.
Стылявыя катэгорыі.
Стылявая дасканаласць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)