го́ржа

(фр. gorge)

уст. тылавая частка ўмацавання або звернуты ў тыл выхад з умацавання.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

рэтраспекты́ўны

(ад лац. retro = назад + spectare = глядзець)

звернуты назад, да мінулага; прысвечаны разгляду мінулага.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

апістагнаты́чны

(ад гр. opisthe = ззаду + gnathos = галава)

звернуты коса назад і ўніз (пра рот і сківіцы галавы насякомага).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

апіка́льны

(ад лац. арех, apicis = канец)

1) анат. звернуты ўгору, верхні (напр. а. орган);

2) лінгв. пярэднеязычны зычны (гук).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

рэтраспекты́ўны

(фр. retrospectif, ад лац. retro = назад + spectare = глядзець)

звернуты назад, да мінулага; прысвечаны разгляду мінулага (напр. р. паказ фільмаў).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

чыта́ч, ‑а, м.

1. Той, хто чытае якія‑н. творы, да каго звернуты творы пісьменнасці. Мова і стыль — гэта тыя формы, у якіх падаецца чытачу думка твора. Чорны. «А дні ідуць» — кніга, высока ацэненая друкам і па заслугах прынятая чытачом. «Полымя».

2. Наведвальнік, абанент грамадскай бібліятэкі, чытальні. Звыш дзевяці тысяч чытачоў абслугоўвае Мінская бібліятэка № 10. «ЛіМ».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прысло́н, прысло́нь, пры́слань, прысло́нік, прысло́ны ’месца, якое добра асвятляецца сонцам’; ’схіл гары, звернуты да сонца; сонечны бок’ (полац., Нар. лекс.; в.-дзв., даўг., брасл., маст., Сл. ПЗБ), прысло́ньне ’чырвоны слуп над сонцам на захадзе’ (кобр., Нар. лекс.), пры́сонне ’круг вакол сонца’ (Клім.). Спалучэнні прыназоўніка пры (гл.) і назоўніка *слонь, *сонь, што перадаюць старую форму прасл. *sъlnь ’сонца’, якая была заменена ў славянскіх мовах вытворным з памяншальным суфіксам *sъlnьce — літаральна ’сонейка’. Параўн. форму з поўнагалоссем рус. по́солонь ’па сонцу’, гл. Фасмер, 3, 340.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

простёртый книжн.

1. (протянутый) вы́цягнуты; (о руках — для рукопожатия) праця́гнуты; (поданный) пада́дзены; (распростёртый) распасцёрты;

2. перен. (устремлённый) распасцёрты; (расширенный) пашы́раны; (направленный) накірава́ны; (обращённый) зве́рнуты.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

обращённый

1. (повёрнутый) паве́рнуты;

2. перен. (устремлённый, направленный) зве́рнуты, накірава́ны;

3. (превращённый) пераве́рнуты (у каго); ператво́раны (у што);

4. пераве́рнуты (у што); схі́лены (да чаго); см. обрати́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

засяро́джаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад засяродзіць.

2. у знач. прым. Накіраваны, звернуты поўнасцю на што‑н. адно. Засяроджаныя думкі. Засяроджаны погляд. // Які займае, захапляе чалавека цалкам (пра пачуцці, настрой і пад.).

3. у знач. прым. Цалкам паглыблены ў свае думкі, справу (пра чалавека). Сама Аксана была ўжо не тая — вясёлая, гуллівая, а задумлівая, засяроджаная. Сачанка. Міхась быў засяроджаны і пануры: у лесе ён пасварыўся з аб’ездчыкам. Савіцкі. // Які выражае паглыбленасць у свае думкі, справу. Засяроджаны выгляд. □ Бялявы твар .. [дзяўчыны] засяроджаны, яна слухае сяброўку. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)