до́ктарскі Dóktor-;

до́ктарская дысерта́цыя Habilitatíonsschrift -, -en; Dóktorarbeit f -, -en;

до́ктарская ступе́нь Dóktorwürde f -, -n, Dóktortitel m -s, -, Dóktorgrad m -(e)s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

БАРБАШО́Ў Аляксандр Іпалітавіч

(1858—?),

рускі гісторык. Скончыў Пецярбургскі ун-т. Выкладаў у сярэдніх навуч. установах Пецярбурга. З 1886 магістр рус. гісторыі [дысертацыя «Вітаўт і яго палітыка да Грунвальдскай бітвы (1410 г.)», Спб., 1885]. Вывучаў унутр. і знешнюю палітыку Вітаўта, барацьбу народаў ВКЛ супраць Тэўтонскага ордэна. Шырока выкарыстоўваў бел.-літ. летапісы. Працы Барбашова скіраваны супраць польскай гістарыяграфічнай традыцыі ў вывучэнні гісторыі ВКЛ 14—16 ст. ВКЛ трактавалася ў іх як частка Рус. дзяржавы.

Тв.:

Витовт: Последние двадцать лет княжения 1410—1430. СПб., 1891.

Дз.У.Караў.

т. 2, с. 304

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

doktorski

doktorsk|i

доктарскі;

rozprawa ~a — доктарская (кандыдацкая) дысертацыя;

obrona pracy ~iej — абарона доктарскай (кандыдацкай) дысертацыі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

соиска́ние саіска́нне, -ння ср.; атрыма́нне, -ння ср.; спабо́рніцтва (ко́нкурс) на атрыма́нне;

соиска́ние пре́мии саіска́нне прэ́міі (спабо́рніцтва на атрыма́нне прэ́міі);

диссерта́ция на соиска́ние учёной сте́пени дысерта́цыя на атрыма́нне (саіска́нне) вучо́най ступе́ні;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заключэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. заключаць — заключыць (у 1 знач.).

2. Вывад, суджэнне, меркаванне, зробленыя на падставе чаго‑н. Зрабіць заключэнне. Прыйсці да заключэння. Заключэнне ўрача. □ А Сцёпка вывеў з гэтага такое заключэнне, што і перабор меры таксама нядобры, як і недабор. Колас.

3. Апошняя, заключная частка твора, прамовы і пад. Дысертацыя складаецца з уступу, трох глаў і заключэння. □ У заключэнні перадачы выступае калгасная мастацкая самадзейнасць. «Звязда».

•••

У заключэнне — пад канец, заканчваючы што‑н. У заключэнне хор выконваў песню.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

rozprawa

rozpraw|a

ж.

1. абмеркаванне; разбор (судовы);

2. трактат; навуковая праца;

~a doktorska — дысертацыя;

3. ~y мн. дыспут; абмеркаванне; спрэчкі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

перарасці́ сов., в разн. знач. перерасти́;

сын ~ро́с ба́цьку — сын переро́с отца́;

для дзіця́чага са́да дзіця́ ~сло́ — для де́тского са́да ребёнок переро́с;

ста́чкі ~слі́ ў паўста́нне — ста́чки переросли́ в восста́ние;

кандыда́цкая дысерта́цыя ~сла́ ў до́ктарскую — кандида́тская диссерта́ция переросла́ в до́кторскую

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АСІПЕ́НКА Алесь

(Аляксандр Харытонавіч; 7.9.1919, в. Пушкары Віцебскага р-на — 6.8.1994),

бел. пісьменнік. Засл. работнік культуры БССР (1979). Скончыў Мінскі пед. ін-т (1955). У Айч. вайну партызан. З 1966 гал. рэдактар час. «Маладосць», з 1972 гал. рэдактар сцэнарнага аддзела кінастудыі «Беларусьфільм», у 1976—80 гал. рэдактар газ. «Літаратура і мастацтва». Першы зб. апавяданняў «Лёд растае» (1958). Асн. тэмы твораў — гераізм народа ў барацьбе з фашызмам, партыз. рух, пасляваен. аднаўленне (раман «Вогненны азімут», 1965; аповесці «Жыта», 1966; «Два дні і дзве ночы», 1976; апавяданні), жыццё вёскі і горада, сац. і маральна-этычныя праблемы (раманы «Непрыкаяны маладзік», 1971—80, Літ. прэмія імя І.Мележа 1981; «Лабірынты страху», 1992; аповесці «Дысертацыя», «Няроўнай дарогай», абедзве 1957; «Паплавы», 1958; «Абжыты кут», 1963; апавяданні). Па сцэнарыях Асіпенкі пастаўлены маст. фільмы «Пяцёра адважных» (1971), «Надзейны чалавек» (1975), «Кожны трэці» (1980, з Н.Сафаравым), тэлефільм «Ясь і Яніна» (1974, з С.Паляковым), дакумент. фільм «Трывогі першых птушак» (1986) і інш.

Тв.:

Выбр. творы. Т. 1—2. Мн., 1979;

Зб. твораў. Т. 1—3. Мн., 1989—90.

Літ.:

Быкаў В. Таленавітая аповесць // Полымя. 1964. №7;

Кухараў С. Акрыленасць душы // Полымя. 1979. № 9;

Савік Л. Падзеі, час, людзі // Полымя. 1981. № 1;

Грамадчанка Т. З увагай да звычайнага // Полымя. 1983. № 6.

І.У.Саламевіч.

т. 2, с. 31

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пасу́нуцца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; зак.

1. Перамясціцца, перасунуцца крыху. Сотнікаў пасунуўся на вышэйшае [месца] і зноў узяў пад абстрэл немцаў, пакуль Рыбак двойчы не адолеў якіх сто метраў, што аддзялілі іх ад Гасціновіча. Быкаў. // Пацясніцца, адсунуцца, вызваляючы каля сябе свабоднае месца. Дзядзька, які пасунуўся і даў мне месца, быў старэйшым у гэтай сям’і. Кавалёў.

2. Пачаць сунуцца. Раптам маё вудзільна неяк рэзка здрыганулася і шпарка пасунулася ў рэчку. Ляўданскі. Раптам адна купіна заварушылася і шпарка пасунулася да нас. Паслядовіч.

3. перан. Прасунуцца наперад у якой‑н. справе, наблізіцца да пастаўленай мэты, да завяршэння. За які год доктарская дысертацыя Карнея Мінавіча гэтак пасунулася, што легла на стол машыністак для перадруку. Сабаленка.

4. Падацца наперад, сунуцца на каго‑, што‑н. з варожым намерам. Няхай цяпер толькі пасунуцца фашысты ноччу ў вёску, як адразу тут жа будуць і .. [партызаны]. Шамякін. [Кашын] адштурхнуў нагою скрынку, усхапіўся і, чырвоны як рак, пасунуўся на сына. Карпаў.

5. Памкнуцца. Лявон было пасунуўся да Міколавага пакоя, але.. спыніўся, не дайшоўшы. Корбан. [Гэля] падрыхтавалася, паспакайнела, пасунулася да шклянкі з бэзам, што стаяла на чырвонай сурвэце. Лось.

6. Павольна пайсці, паплесціся. Разышоўшыся з Панасам, дзед Талаш павольна пасунуўся балотамі, прыслухоўваючыся да шолахаў і галасоў палескай ночы. Колас. — Пірат, на месца! — Сабака ўтуліўся і нехаця пасунуўся ў будку. Грахоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

praca

prac|a

ж.

1. праца; дзейнасць;

~a umysłowa — разумовая праца;

~a fizyczna — фізічная праца;

~a zbiorowa — калектыўная праца;

~a na pół etatu — праца ў няпоўным аб’ёме гадзін; праца на паўстаўкі;

~а umysłowa — разумовая праца;

~е publiczne — грамадскія работы;

~e naukowo-badawcze — навукова-даследчыя працы;

~e wykopaliskowe — раскопкі;

2. праца; месца;

dostać ~ę — паступіць на працу;

skierować do ~y — накіраваць на працу;

iść do ~y — ісці на працу;

3. праца; твор;

~a magisterska — а) дыпломная праца;

магістарская праца;

~a doktorska — дысертацыя;

bez ~y nie ma kołaczy — без працы няма чаго хлеба шукаці

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)