Прадонне ’бездань, бяздонне’, ’прорва’ (ТСБМ, Др.-Падб., Гарэц., Нас., Касп., Сл. ПЗБ), прадо́нная ’тс’ (Нас.). Гл. бездань; аднак у дадзеным выпадку цяжкасці ўзнікаюць з семантыкай прыстаўкі. Не выключаны што гэта калька (прынамсі, частковая) літ.pragaras ’пекла, апраметная’ або pragarmė ’бездань, прорва’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Просць, пруосць ’частка ракі (прамое, някручанае цячэнне)’ (Сержп. Грам.), просць ’вузкае месца на рацэ’ (ТС), ’прасцяг’ (слаўг., Яшк.). Рус.прость ’дарога напрасткі’, укр.прість ’правал, бяздонне’. Дэрыват ад просты (гл.); адносна семантыкі ўкраінскага слова гл. ЕСУМ, 5, 588; іншыя паралелі гл. Куркіна, Этимология–1968, 102.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ко́тлішча ’месца жыхарства, сяліба’, ’род, сям’я’ (ТСБМ, Яшк., Мат. Гом., Сл. паўн.-зах.), ’выкачанае месца’ (Шат., Ян.), ’адкрытае бяздонне на балоце’ (ТС). Не выключана, што котлішча ў значэнні ’выкачанае месца’ толькі амонім іншага паходжання (да каціць). Котлішча ў значэнні ’сяліба, род’ і г. д. генетычна звязана з котла (гл.).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
odmęt, ~u
м.
1.бяздонне, бездань; вір; прорва;
~y morskie — марская бездань;
2.перан. хаос, мітусня, сумятня, замяшанне
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Скарза́, ско́рзік ‘вухачыстка’ (Ласт.). Няясна, магчыма, гэта аўтарскі наватвор на базе скрозь (гл.) з метатэзай, параўн. скорзьдо́нне ‘бяздонне, прорва, апраметная’ (Ласт.), калі гэта не памылка друку (параўн. у іншым месцы скрозьдоная). Іншая мажлівасць — аддзеяслоўны назоўнік ад скарза́цца ‘распушыцца’ (смарг., Сл. ПЗБ), далейшыя сувязі якога няясныя; параўн. рус.ко́рзать ‘абрубаць сукі, знімаць кару’, укр.ко́рзати ‘плясці, сцягваць’, серб.-харв.кр̏зати ‘сціраць, сточваць’, славен.kŕzati ‘рэзаць тупым нажом’, на іншай ступені вакальнага чаргавання — ке́рзаць (гл.), што да *kъrzati (ЭССЯ, 9, 243; Фасмер, 2, 199, 327; ЕСУМ, 3, 17; Скок, 2, 217; Бязлай, 2, 105).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Tíefe
f -, -n
1) глыбіня́, глыб
2) глыбіня́, моц, сі́ла (пачуццяў і г.д.)
in [aus, bis zu] den ~n der Séele — у глыбіні́ [з, да, глыбіні́] душы́
3) бе́здань, бяздо́нне
4) глыбіня́, да́леч
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
przepaść
Iзак.
1. прапасці; знікнуць; згубіцца; падзецца;
2. праваліцца
II przepaś|ć
ж. прорва, бездань, бяздонне, прадонне;
droga nad ~cią — дарога над прорвай (безданню)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)