matsch
a
1) той, хто прайгра́ў (у гульні)
j-n ~ máchen — нане́сці каму́-н. паражэ́нне
2) разм. сла́бы, вя́лы; дрэ́нны, хво́ры
sein Mágen ist ~ — яго́ стра́ўнік расстро́іўся
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Vórrang
m -(e)s перава́га, першынство́
den ~ vor j-m háben — мець перава́гу пе́рад кім-н., пераўзыхо́дзіць каго́-н.
j-m den ~ éinräumen — уступі́ць каму́-н. першынство́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Vórzug
m -(e)s, -züge
1) перава́га
j-m den ~ gében* — аддава́ць перава́гу каму́-н.
2) перава́га, ва́ртасць
sie hat víele Vórzüge — у яе́ мно́га до́брых я́касцей
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Sócke
f -, -n шкарпэ́тка
auf den ~en géhen* — ісці́ ці́ха [бясшу́мна]
◊ j-m auf den ~n sein — наступа́ць каму́-н. на пя́ты
sich auf die ~n máchen — уцячы́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ánsporn
m -(e)s сты́мул; заахво́чванне
j-m éinen ~ (zu D) gében* — 1) заахво́чваць (каго-н. да чаго-н.); 2) даць (каму-н.) штуршо́к (да чаго-н.)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
würdigen
vt
1) (G) удасто́йваць (каго-н. чым-н.)
2) цані́ць, ацэ́ньваць (каго-н., што-н.); аддава́ць нале́жнае (каму-н., чаму-н.)
3) адзнача́ць (поспехі; знамянальныя дні)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
flúchen
vi
1) ла́яцца, гавары́ць брды́кія сло́вы
2) (auf A) пракліна́ць (каго-н., што-н.)
j-m álles Böse an den Hals ~ — жада́ць каму́-н. усяля́кай напа́сці
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
адкры́ты, -ая, -ае.
1. Нічым не загароджаны, не прыкрыты; аголены; без покрыва зверху, з бакоў.
А. прастор.
Адкрытае мора.
Смажыць на адкрытым агні.
Хадзіць з адкрытай галавой.
2. Даступны для ўсіх жадаючых.
А. сход.
3. Не тайны, яўны.
А. пратэст.
Адкрыта (прысл.) выступіць з крытыкай недахопаў.
Адкрытае галасаванне (падняццем рук, не тайнае).
4. Шчыры, прамы, даверлівы.
А. твар.
А. характар.
5. Тое, што і разгорнуты.
Адкрытая кніга.
А. журнал.
6. З вялікім выразам.
Адкрытае плацце.
7. Не падземны, з агаленнем пласта.
А. спосаб здабычы вугалю.
○
Адкрытае пісьмо — пісьмо каму-н., якое публікуецца ў друку.
Адкрытае пытанне — нявырашанае пытанне.
Адкрытая рана — рана, якая не зажыла.
Адкрыты лоб — вялікі і круты лоб.
◊
У адкрытую (ісці, дзейнічаць) (разм.) — не ўтойваючы сродкаў і прыёмаў.
|| наз. адкры́тасць, -і, ж. (да 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прамы́ць, -мы́ю, -мы́еш, -мы́е; -мы́ты; зак., што.
1. Ачысціць, мыючы, абліваючы, палошчачы.
П. рану.
П. страўнік (спец.). П. мазгі каму-н. (перан.).
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра вадкасць: струменем, напорам прарабіць адтуліну, паглыбленне ў чым-н.
Вада прамыла дамбу.
3. Ачысціць (вадкасць) ад прымесей або, раствараючы і ўзбоўтваючы, аддзяліць лёгкія часцінкі ад цяжкіх (спец.).
П. залаты пясок.
4. Правесці які-н. час, мыючы што-н.
|| незак. прамыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. прамыва́нне, -я, н. (да 1—3 знач.) і прамы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 1 і 3 знач.).
|| прым. прамыва́льны, -ая, -ае (да 1 і 3 знач.; спец.), прамыўны́, -а́я, -о́е (да 1—3 знач.), прамы́вачны, -ая, -ае і прамы́йны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пята́, -ы́, ДМ пяце́, мн. пя́ты і (зліч. 2, 3, 4) пяты́, пят, ж.
1. Задняя частка ступні, а таксама частка панчохі, шкарпэткі, якая закрывае яе.
Пяты ныюць (ад хадзьбы). Наступаць на пяты каму-н. (таксама перан.; даганяць).
2. Апорная частка чаго-н. (спец.).
П. дзвярэй.
◊
Ахілесава пята (кніжн.) — найбольш слабае месца каго-, чаго-н. [са старажытнагрэч. міфа пра Ахілеса, які меў толькі адно слабае месца на целе — пяту].
Да пят (разм.) — пра вельмі доўгае, амаль да зямлі адзенне, касу.
З (ад) галавы да пят (разм.) — тое, што і з галавы да ног.
Пад пятой каго або чыёй (разм.) — пад прыгнётам, пад уладай.
Па пятах за кім (разм.) — следам за кім-н., не адстаючы (хадзіць, гнацца).
|| прым. пя́тачны, -ая, -ае (да 1 знач.), пя́тавы, -ая, -ае (да 2 знач.) і пя́тны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)