кабачо́к
(рус. кабачок, ад цюрк. kabak)
расліна сям. гарбузовых з пладамі пераважна прадаўгаватай формы, а таксама плод гэтай расліны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
winogrono
winogron|o
н.
1. вінаград (плод); вінаградзіна;
2. ~a — мн. зборн. вінаград;
zasadzić ~a — пасадзіць вінаград
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
абго́ртка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
1. Тое, чым абгорнута што‑н. Цэлафанавая абгортка. □ [Мірон Іванавіч:] — Ад тае цукеркі хутка адна абгортка застанецца. Лынькоў.
2. Дробныя верхавінкавыя лісцікі, якія шчыльным покрывам акружаюць суквецце, а потым і плод у некаторых раслін. Пачаткі кукурузы пакрыты абгорткай з лісця. Спелы арэх лёгка аддзяляецца ад абгорткі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мандары́н 1, ‑а, м.
1. Вечназялёнае пладовае цытрусавае дрэва сямейства рутавых, якое расце на поўдні. Квітнелі стройныя, тонкія дрэўцы мандарынаў. Самуйлёнак.
2. Кісла-салодкі духмяны плод гэтага дрэва.
[Фр. mandarine ад ісп. mandarin.]
мандары́н 2, ‑а, м.
Гіст. Еўрапейская назва дзяржаўнага чыноўніка ў старым феадальным Кітаі. У паланкіне, раскінуўшыся, сядзеў мандарын у шырокім сінім шаўковым халаце. Маўр.
[Партуг. mandarin ад перс. mantrin — саветнік.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завяза́цца, -вяжу́ся, -вя́жашся, -вя́жацца; -вяжы́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Замацавацца, сцягнуцца вузлом, бантам і пад.
Гальштук добра завязаўся.
2. Абгарнуцца, пакрыцца чым-н., завязаўшы канцы вузлом.
Старая завязалася хусткай па самыя вочы.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Устанавіцца, распачацца (пра якія-н. узаемаадносіны, узаемныя дзеянні).
Завязалася гутарка.
Завязалася сяброўства.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць развівацца пасля апылення.
Плод завязаўся.
|| незак. завя́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
я́блык, -а, мн. -і, -аў, м.
Плод яблыні.
Летні сорт яблыкаў.
Я. ад яблыні недалёка адкочваецца (прыказка пра таго, хто атрымаў у спадчыну дрэнныя звычкі ад бацькі, маці).
○ Адамаў яблык — кадык.
Вочны яблык — шарападобнае цела вока.
◊
У яблыкі — з цёмнымі круглымі плямамі на поўсці (пра коней).
Яблыку няма дзе ўпасці — надта цесна.
Яблык разладу (кніжн.) — прычына, прадмет спрэчкі, сваркі, разладу [паводле старажытнага грэчаскага міфа пра кінуты багіняй разладу Эрыдай яблык з надпісам «найпрыгажэйшай» і як з-за гэтага ўзнікла спрэчка паміж багінямі Герай, Афінай і Афрадытай].
|| памянш. я́блычак, -чка, мн. -чкі, -чкаў, м.
|| прым. я́блычны, -ая, -ае.
Я. сок (з яблыкаў).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Пяры́ла 1 (перы́ло) ’аер, плюшнік’ (мазыр., Жыв. сл.), сюды ж, відаць, пяры́льцы ’хваснік, Hippuris’ (Кіс.). Параўн. укр. пери́ла, пери́ля ’расліна Perilla’, рус. пери́лла ’тс’, чэш. perilla ’тс’. Фармальная тоеснасць назваў дазваляе дапусціць перанос лацінскай назвы на іншыя расліны, магчыма, з-за знешняга падабенства: новалац. perilla узыходзіць да pira ’груша’ (плод-арэшак прыпамінае плод грушы), параўн. ЕСУМ, 4, 348. Больш верагодна да пяро́ ’доўгі ліст’ (гл.), параўн. перо́ ’перыстая трава’: накосіў колеснік сена, одно перо (ТС).
Пяры́ла 2 ’прыстаронак’ (палес., Бел.-укр. ізал.), параўн. укр. бойк. пери́ло ’адгародка ў хляве для сена, саломы, збожжа’. Відаць, да пе́рыць ’біць’, параўн. перабо́йка ’перагародка’, перабі́ць ’адгарадзіць’ (гл.), польск. przepierzenie ’лёгкая перагародка’ ад przepierzyć ’перагарадзіць, раздзяліць’, паводле Банькоўскага (2, 887), з не зусім празрыстай семантыкай (< польск. pierzyć ’аздабляць пер’ем’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
алі́ва I ж.
1. (оливковое дерево) оли́ва;
2. (плод оливкового дерева) оли́ва, оли́вка;
3. разг. оли́вковое ма́сло
алі́ва II ж., обл.
1. деревя́нное ма́сло;
2. маши́нное ма́сло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
плён (род. плёну) м., мн. нет
1. плоды́ мн.; урожа́й;
дава́ць п. — приноси́ть плоды́;
2. перен. плоды́ мн., плод, результа́т;
п. маёй пра́цы — плоды́ (результа́т) моего́ труда́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
стра́чваць несов.
1. (каго, што) лиша́ться (кого, чего); теря́ть, утра́чивать; (достоинство, авторитет — ещё) роня́ть;
2. тра́тить, истра́чивать; расхо́довать;
3. обл. (умерщвлять плод) вытравля́ть;
1-3 см. стра́ціць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)