сяміго́ддзе, ‑я, н.

1. Прамежак часу, тэрмін у сем год. План на сямігоддзе.

2. Гадавіна якой‑н. падзеі, што была сем гадоў назад. Сямігоддзе з дня заснавання інстытута.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

удо́він, ‑а.

Які належыць удаве, уласцівы ёй. Удовін сын. Удовіна гаспадарка. □ [Матруна] была дужаю кабетай, якая яшчэ не адчувала цяжару гадоў, але затое паспытала ўжо смаку ўдовінай долі. Марціновіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мезазо́й

(ад меза- + -зой)

чацвёртая эра ў геалагічнай гісторыі Зямлі, сярэдняя паміж палеазоем і кайназоем; працягвалася 160—170 млн. гадоў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ГІ́ТЛЕР-Ю́ГЕНД

(ням. Hitler-Jugend гітлераўская моладзь),

маладзёжная арг-цыя нацыянал-сацыялісцкай партыі ў 1926—45. Першапачаткова наз. Саюз ням. рабочай моладзі. З 1931 узначальваў рэйхсюгендфюрэр (да 1940 Б. фон Шырах, у 1940—45 А.Аксман). Да 1933 рыхтаваў маладую змену для штурмавых атрадаў (СА). Пасля прыходу да ўлады нацыстаў (1933) набыў масавасць (у 1932 — 100 тыс. членаў, у 1938 — 8,5 млн.). Паводле закону ад 1.12.1936 абвешчаны адзінай дзярж. маладзёжнай арг-цыяй; ставіў за мэту выхаванне ўсёй ням. моладзі ў духу нацыянал-сацыялізму; аб’ядноўваў моладзь ад 10 да 18 гадоў. Структурна падзяляўся (з 1938) на Deutsche Jungvolk (Ням. моладзь; хлопчыкі ад 10 да 14 гадоў), уласна Гітлер-югенд (юнакі ад 14 да 18 гадоў), Deutsche Jungmädel (Ням. дзяўчынкі; 10—14 гадоў) і Bund Deutscher Mädel (Саюз ням. дзяўчат; 14—18 гадоў). Распушчаны пасля ваен. паражэння фаш. Германіі.

т. 5, с. 278

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

generation [ˌdʒenəˈreɪʃn] n.

1. пакале́нне, генера́цыя; праме́жак ча́су каля́ 30 гадо́ў;

a generation ago гадо́ў 30 таму́;

the generation gap прабле́ма бацько́ў і дзяце́й;

the younger/older generation мало́дшае/старэ́йшае пакале́нне

2. вытво́рчасць, утварэ́нне; генеры́раванне;

the generation of electricity вытво́рчасць электры́чнасці

3. этап у развіцці́, вытво́рчасці;

fifth-generation computers камп’ю́тары пя́тага пакале́ння

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

HJ

= Hitlerjugend – «гітлерюгэнд» гіст. (фашыся́кая арганізацыя ў Германіі для юнакоў 14–18 гадоў)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

дзе́сяць, -і́, -ццю́, ліч. кольк.

Лік і колькасць 10.

Д. чалавек.

Д. гадоў.

◊

Ні ў пяць ні ў дзесяць (разм., неадабр.) — ні туды ні сюды; ні так ні гэтак.

|| парадк. дзяся́ты, -ая, -ае.

Дзясятыя гады мінулага стагоддзя.

Гэта справа дзясятая (перан.: няважная, другарадная; разм.).

◊

Пятае праз дзясятае (разм., жарт.) — непаслядоўна, пераскокваючы з аднаго на другое (расказваць, пераказваць).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

адбараба́ніць, -ню, -ніш, -ніць; зак.

1. Кончыць барабаніць.

2. што і без дап. Паспешліва, невыразна прачытаць, выступіць і пад. (разм.).

А. адказ.

3. Адслужыць, адпрацаваць доўгі час на якой-н. цяжкай або малацікавай службе, рабоце (разм.).

А. дзесяць гадоў на будаўніцтве.

4. каго і без дап. Хутка прайсці, праехаць; завезці.

А. пехатою пяць кіламетраў.

А. на машыне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

старэ́йшы, -ая, -ае.

1. Якому больш гадоў у параўнанні з кім-н.; самы дарослы сярод каго-н.

С. сын.

Старэйшая ў сям’і.

2. старэ́йшы, -ага, мн. -ыя, -ых, м. (у знач. наз.). Дарослы.

Старэйшых павінны слухаць меншыя.

3. Які даўно ўтварыўся, узнік.

Старэйшая школа горада.

4. Які стаіць вышэй за іншых па званні, пасадзе, службовым становішчы.

С. па званні.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

се́мдзесят, сямідзесяці, Т сямюдзесяццю, ліч. кольк.

Лік і лічба 70. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 70. Семдзесят гадоў. □ За трое сутак [партызаны] прайшлі ад сваёй базы больш чым семдзесят кіламетраў. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)